90-соли Убайд Раҷаб

     Убайд Раҷаб, шоири маъруфти тоҷик ва яке пурхонандатарин адибони муосир агар зинда мебуд, ба синни 90 медаромад. Бо гузашти 18 сол аз реҳлаташ ҳамоно аз маъруфтарин адбибони кишвар аст.

УБАЙД РАҶАБ 15 майи соли 1932 дар деҳаи НигнотиноҳияиПанҷакенттаваллудёфтааст. БаъдихатмимактабимиёнаворидиДонишкадаидавлатииомӯзгории Душанбе баноми Т.Г. Шевченко гардида, соли 1954 бодипломиаълохатмкардааст. Сипас дар рӯзномаи «ПионериТоҷикистон», маҷаллаи «Машъал», рӯзномаи «КомсомолиТоҷикистон» фаъолиятдоштааст.

Соли 1961, бодаъватибевоситаиМирзоТурсунзода, ба кори маҷаллаи «СадоиШарқ» гузаштааст. Аввалмудиришуъбаитанқидуадабиётшиносӣ, баъданмудиришуъбаиназм, сипаси.в. котибимасъули он будааст. Дар анҷумани 6-уми нависандагониТоҷикистон (1966), котибиИттифоқинависандагониТоҷикистон – сармуҳарриримаҷаллаи «СадоиШарқ» таъингардида, дар ин вазифа то моҳи майи соли 1979 иштиғолварзидааст.

БаъданмуовинираисиИттифоқинависандагониТоҷикистон, мушовириИттифоқинависандагоноид ба адабиётикӯдаконунаврасонбудааст.

УбайдРаҷабасосанбароибачагонунаврасонэҷодмекард. Аввалинмаҷмуъаишеърҳояшбономи “Орзуҳои ширин” соли 1958 нашршудааст. Вабаъди он китобҳои ӯ бономҳои:

«Қиссаҳоимодаркалон» (соли 1958);
«Ҳамсуҳбатиширинзабон» (соли 1963);
«Нинӣчӣ ном дорад?» (соли 1964);
«Саду як барг» (соли 1970);
«Рӯизамин» (соли 1974);
«Хӯшаигандум» (соли 1978);
«Ману ҷӯраҳоиман» (соли 1981);
«Як дона марворид» (соли 1984);
«Тирукамон дар рӯи бом» (соли 1987);
«Тӯшае аз ҳаргӯшае» (соли 1988);
“Арчамайдон» (соли 1989);
«Модарам» (соли 1989);
«Куҷошудпинҳонтафситобистон?» (соли 1991);
«Як лаълӣмарҷон» (ба хатифорсӣ, соли 1993);
«Себакиғелон» (соли 1997);
«Нақшиқалам» (соли 2002);
«Ҳадяи бобо» (соли 2006);
«Олуча – гули бодом» (соли 2012) яке паси дигаррӯйичопомаданд.

Маҷмӯаҳоиашъори ӯ «Пайраҳа» (1967), «Илҳом» (1972), «Нимарӯз» (1977), «Рози обшор» (1979), «Саррез» (1982) ва ғ. бароикалонсолонофаридашудаанд.

Достонҳои«Шабчароғ»-у «Замин»-и ӯ дар мавзӯитарбияинаврасонэҷодшудаанд.

Китобҳоиалоҳидаиашъорибачагонаашборҳо дар Маскав, Боку, Ашқобод, Ереван, Минск вадигарҷумҳуриҳоиИттиҳодиШӯравӣчопшудаанд.

Шеърҳоиалоҳидааш ба бисёрзабонҳоиҷаҳонтарҷумава дар ЭронуАфғонистонборҳочопшудаанд.

Шеъри «То ҳастоламе, то ҳастодаме…», ки дар ҳимояизабонимодарӣнигошташудааст, ба муаллифашшуҳратиҷаҳонӣовард.

Осоридаҳҳоадибонихалқҳоибародарробатоҷикӣгардондааст.

Дар таҳияванашри «Тазкираиадабиётикӯдаконитоҷик» (дар панҷҷилд) ҳиссаиарзандагузоштааст.

БунёдгузориКонуникӯдакониТоҷикистон (1987-1990) буда, то охириумрсарвариионро бар уҳдадоштааст.

Ба дарёфтиҶоизаикомсомолиленинииТоҷикистон (1977), Диплом-мукофотибайналхалқии ба номи Ҳ.К. Андерсен (1983) ваҶоизаидавлатииТоҷикистон ба номиАбӯабдуллоҳиРӯдакӣ (1987) мушаррафгардидааст.

КормандишоистаимаданиятиТоҷикистон (1982), ШоирихалқииТоҷикистон (1994).

Бомедалуифтихорномаҳоигуногунидавлатӣсарфарозгардидааст.

Аз соли 1962 узвиИттифоқинависандагониТоҷикистон буд.

11 августи соли 2004 аз оламдаргузашт.

Ин шеър аз ӯст:

ТО ҲАСТ ОЛАМЕ, ТО ҲАСТ ОДАМЕ

То ҳастоламе, то ҳастодаме
Ҳар дам бар рӯйиман
Гӯядадӯиман,
К-ин шеваидарии ту чундудмеравад,
Нобудмешавад.
Боварнамекунам!
Боварнамекунам!
Боварнамекунам!

Лафзе, ки аз латофати он ҷонкунадҳузур,
Рақсадзабон ба созашуояд ба диданур,
Лафзе ба ранги лолаидомоникӯҳсор,
Лафзе ба сони бӯсаиҷонпарваринигор,
Ширинтарулазиз,
Аз тунги шаккараст,
Қиматтаруазиз
Аз пандимодараст.

Зеб аз бунафшадораду аз нозбӯйбӯй,
Софӣзичашмаҷӯядушӯхӣзи оби ҷӯй.
Нав-навтароватебидиҳад
Чунсабзаибаҳор,
Форам, чу савтибулбулудилбар чу обшор
Боҷӯшумавҷи худ,
Мавҷе чу мавҷирӯд,
Босозитоби худ,
Бошаҳдиноби худ
Дил об мекунад,
Шодобмекунад.

Лафзе, киэътиқодиманастумаровуҷуд,
Лафзе, ки пеши ҳарсуханамоварадсуҷуд.
Чунишқидилбарам,
Чунхокикишварам,
Чунзавқикӯдакӣ
ЧунбайтиРӯдакӣ,
Чунзарраҳоинурибасармепарастамаш,
Чуншӯълаҳоинармисаҳармепарастамаш.
Манзиндавузидидаиман
Чундудмеравад?
Нобудмешавад?
Боварнамекунам!

Номаш барам ба авҷи само мерасадсарам,
Аз шавқмепарам,
Сад мардимӯътабар
Оядбариназар,
К-онро чу лафзи байту ғазал
Иншонамудаанд.
БопандиСаъдиям
БошеъриҲофизам,
Чунишқоламе ба ҷаҳон
Эҳдонамудаам.

Сарсонмашавадӯ,
Қубҳезиманмаҷӯ,
К-ин ишқипок дар дилидилпарвариҷаҳон
Монад ҳамеҷавон
То ҳастодаме,
То ҳастоламе.

Хонандагонииззатмандметавонанд дар Китобхонаимиллӣ аз УбайдРаҷабва дар бораи ӯ ин китобумақолаҳоробихонанд:

Раҷаб, У. Илҳом: Шеърҳо. – Душанбе: 1972. – С. 40.
Раҷаб, У. Рўзизамин: Шеърҳо, достонҳо, қиссаҳо. – Душанбе. –   «Ирфон», 1974. – С. 86.
Раҷаб,У.  Нимарўз: Шеърҳо. – Душанбе. –  «Ирфон» , 1977. – С.128.
Раҷаб,У. Хўшаигандум. –Душанбе.  – «Маориф», 1978. – С.48.
Раҷаб,У. Сарез: Маҷмўа. – Душанбе. – «Ирфон», 1982. – С. 400.
Раҷаб,У. Як дона марворид: Китобишеъручистон. – Душанбе. –   «Маориф», 1984. – С.141.
Раҷаб,У. Тиру камон дар рўи бом: Шеър, қиссавадостонҳо. –

 Душанбе: 1987. – С.224.

Раҷаб,У. Куҷошудпинҳонтафситобистон?: Китобишеър, чистон, қиссавадостон. – Душанбе: «Адиб»,1991. – С.126.
Раҷаб,У. Модарам: Шеърбароихурдтаракон // Машъал. – 1978. – № 3. – дар муқова
Раҷаб,У. Бароишумобачаҳо!: Мулоқотибайналхалқиинависандагониҷаҳон дар Москва бахшида ба Соли байналхалқиибачаҳо //ПионериТоҷикистон. – 1979. – 31 октябр.
Раҷаб,У. Нависандаимаҳбубимо: Ба муносибати 70 – солагииРаҳимҶалил // ПионериТоҷикистон. – 1979. – 17 июн.
Раҷаб,У. Иди бачагонунаврасон : Ҳафтаиумумииттифоқиикитоббароибачагонванаврасон дар Душанбе  // ТоҷикистониСоветӣ. –  1981. – 22 март.
Раҷаб,У. Яке аз доманикўликалон: Қиссаи як суратиМирзоТурсунзода // Адабиётвасанъат . -1985.  – 1 май. (борасмаш)
Раҷаб,У. Ёде аз  марди  Ҳабиб: Ҳабибулло Назаров 80- солашуд //Адабиётвасанъат.  – 1987. – 20 август.
Раҷаб,У. Инсонинаҷиб: Саҳифабахшидаба 60-солагии нависанда А. Баҳорӣ //ПионериТоҷикистон . – 1987. – 22 март.
Раҷаб,У.Зодрўзмуборак, устод! : Бахшидаба 75 – солагиишоир М. Миршакар // ПионериТоҷикистон. -1987. – 5 май.
Раҷаб,У. Канӣшеъруафсона: Аз адабиётишоира Г. Сулаймонова  // Адабиётвасанъат. – 1988. -7 январ.
Раҷаб,У. Муаллимимо: Шеър //ПионериТоҷикистон. – 1990. – 2 сентябр.
Раҷаб, У. Бобо чароризонест?: Достон // ПионериТоҷикистон. – 1991. – 8 май; 11 май.
Раҷаб,У. Бекорнашинам; Тоҷикастам; Чароғ: Шеърҳо //Машъал. – 1992. – №7. – С.5.
Раҷаб,У. Фидои он дилидарёвашом: Ғазалҳо // СадоиШарқ . – 1992. №5. – С. 3-5.
Раҷаб,У. Аз ғамударддилфиғондорад:Шеър // Ҷумҳурият. – 1992. –  15 май.
Раҷаб, У. Модарам; Сабзисабз; Баҳоркўчбаст: Шеърҳо // Чашма. -1992.  – №5-6.
Раҷаб,У. Як диле, як ҷиҳате, як рўе: Ҳуҷҷатҳова  қисматҳо // СадоиШарқ. – 1996. – №5- 8. – С103.
Раҷаб,У. Умед: Шеър // Адабиётвасанъат. – 2002. – 28 июл.
Раҷаб,У. ВатаниВаҳдат: Шеър // Омўзгор. -2015. – 19 июн.

                                              Дар бораиУбайдРачаб
Ҳусейнзода,Ф. Фарзандикўҳистон: Ёде аз устодУбайдРаҷаб // Адабиётвасанъат. – 2007. – 8 май.
Самад, А. УбайдРаҷаб – бузургҷуссаи  кўдакхисол: Адиб, шоирибачагонаУбайдРаҷаб. // Ҷумҳурият . – 2012 . – 14 май.
Ҳусейнзода,Ф. СаҳмиУбайдРаҷаб дар шинохтиадибониномвар: Аз ҳаётиадибимаъруфУбайдРаҷаб  // Қонунваҷомеа. – 2012. – 8 май.
Маъмур,С. «Орзуҳои  ширин »ваустодихуш бин: Ёде аз шоирихалқииТоҷикистон  УбайдРаҷаб // Адабиётвасанъат . – 2012. – 20 март
Абдусаттор, А.Умрибардавом: Шоири  халқииТоҷикистонУбайдРаҷаб // Адабиётвасанъат. – 2012. – 3 май.
Муродӣ А. Он рўзҳамакўдак будем: Ба ифтихори 80- солагиишоирикўдакон, устодУбайдРаҷаб // Омўзгор. – 2012. – 25 май.
Ҳазратқулова,Н.  Адибимаҳбубибачаҳо: Аз эҷодиётиУбайдРаҷаб //Омӯзго. – 2013. –  7июн.

 Библиографияимиллӣ.