125 сол пеш дар чунин рӯзе…

29-уми июли соли 1900 дар деҳаи Свартбёрнсбин нависандаи шведӣ, барандаи Ҷоизаи Нобели адабиёт дар соли 1974 Эйвинд Юнсон, ба олам омад.  Эйвинд Юнсон дар наздикии шаҳри Бодени музофоти Норрботтен ба воя расидааст. Дар оила шаш фарзанд буданд. Падараш ба бемории силикоз гирифтор шуд, бинобар ин Эйвинди чорсола то 14-солагиаш дар хонаи тағову холаи бефарзандаш тарбия меёфт.

Аз соли 1915 то соли 1919 чанд касбро иваз кард. Пас ба Стокголм кӯчида, дар корхонаи Эриксон ба кор даромад. Дар баробари ин вай барои ташвиқи сотсиализм, мақолаҳо менавишт. Дар соли 1920 бо ҳамроҳии дигар нависандагон маҷаллаи «Модерни мо»-ро (шведӣ: Vår Nutid) таъсис дод, ки дар шаш шумора нашр шуд. Сипас ӯ узви Ҷамъияти нависандагони оянда гардид, ки худро “Сабзҳо” (шведӣ: De Gröna) меномиданд.

Аввалин китоби Юнсон маҷмӯаи ҳикояҳои кӯтоҳ бо номи “Чор бегона” дар тирамоҳи соли 1924 нашр шуд. Пас аз сафари зимистона ба шимоли Шветсия, Ҷонсон китоби дуюмро навишт, ки дар тирамоҳи соли 1925 нашр шуд.

Се романи аввалини ӯ «Тиманҳо ва адолат» (1925), «Шаҳр дар зулмот» (1927) ва «Шаҳр дар рушноӣ» (1928) аз ҷиҳати услубу мундариҷа аслан тақлидӣ мебошанд.

Соли 1936 зани Ҷонсон даргузашт ва ду сол баъд бо Силла Франкенхаузер, нависанда ва тарҷумон издивоҷ карда, соҳиби се фарзанд шуд.

Дар соли 1938 Ҷонсон китоби «Таълими шабона»-ро нашр кард, ки дар он фашизмро танқид кардааст. Дар давоми Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ ӯ ва Вилли Брандт рӯзномаи муқовимати Норвегия “Handshake” (швед: Håndslag) -ро нашр карданд. Ҷонсон дар солҳои 1941-1943 трилогияи “Крилон. Романи имконпазир” (швед. Krilontrilogin)-ро навишт, ки ба мубориза алайҳи бадӣ бахшида шудааст.

Баъди ҷанг нависанда ба низоми сталинӣ сахт муқобил баромад. Дар соли 1946 ӯ романи «Амвоҷ» («Strändernas svall»)-ро нашр кард, ки дар тарҷумаи англисӣ бо номи “Бозгашт ба Итака: Одиссей ҳамчун романи муосир” маъруф аст. Юнсон шеъри Гомерро барои арзёбии мушкилоти асри ХХ истифода бурд. Ин роман бузургтарин асари Юнсон ба ҳисоб меравад.

Пас аз намояндаи Шветсия дар ЮНЕСКО шудан, Юнсон дар охири солҳои 1940 саросари Аврупоро сафар кард. Соли 1949 романи «Орзуи садбаргҳо ва гулханҳо»-ро навишт (1949), ки дар бораи мурофиаи ҷодугарон дар Лудуни асри 17 дар Фаронса нақл мекунад.

Дар соли 1953 Ҷонсон унвони доктори фахрии Донишгоҳи Гетеборгро соҳиб шуд. Пас аз нашри романи худ “Абрҳо болои Метапонт” (1957), ки дар асоси асари Ксенофонт “Анабасис Кир” буд, ба узвияти Академияи Шветсия интихоб шуд. Романи ӯ “Давраи Аълоҳазрат” (1960),  дар соли 1962 барандаи Ҷоизаи адабии Шӯрои шимолӣ шуд.

Дар соли 1974 Ҷонсон “барои санъати нақл, ки  вақту фазоро мебинад ва ба озодӣ хидмат мекунад” соҳиби Ҷоизаи Нобел дар бахши адабиёт шуд.  Баъд аз баҳси шадиди аъзои Кумитаи Нобел ў ҷоизаро бо ҳамватани худ Гарри Мартинсон тақсим кард.  Дар он вақт Владимир Набоков, Саул Беллоу ва Грэм Грин метавонистанд соҳиби ҷоиза шаванд.

Эйвинд Юнсон 25-уми августи соли 1976 дар синни 76-солагӣ дар  Стокҳолм даргузашт.

Сафаргул Ҳусайнова