Ашъори шоир оинаи таърих аст. Сарсухани профессор Нуъмонҷон Ғаффорӣ ба як китоби Абдуҷаббори Суруш
Адабиёт дар тўли асрҳо барои тақвият бахшидан ба фазилатҳои ватандўстӣ, мардумдумдўстдорӣ, хушахлоқӣ, зебопарастӣ ва худшиносии ҷомеъа хизмат мекунад. Мероси гаронбаҳои ниёгони мо, ки ганҷинаи бебаҳои донишу маърифат ва панду андарзҳо мебошад, на танхо барои халқи тоҷик, балки барои тамоми инсоният арзишманд мебошад. Адабиёт як андоза ба таври бадеӣ инъикоси падидаҳои таърихии замонҳои гуногун низ мебошад.Тавассути ашъори шоирон баъзан метавон манзараи таърихи рўзгори мардум, вазъи иҷтимоӣ ва сатҳи фарҳанги замони зиндагии шоиронро муайн кард. Аз ҳамин рў, муҳаққиқони таърихи мардум дар ҷараёни таҳқиқи таърихи як замон муайян гоҳо аз осори бадеӣ низ метавонанд маълумот ва далелҳои илмиро пайдо кунанд. Аз ин шеваи таҳқиқ ҳатто академик Бобоҷон Ғафуров ҳам дар ҷараёни нигориши асари гаронбаҳои худ «Тоҷикон» истифода кардаанд.
Мақсад аз ин муқаддимаи кўтоҳ ин аст , ки адабиёти муосири тоҷик ҳам як андоза инъкоскунандаи таърихи навини мо дар қолаби бадеият мебошад. Дар ашъори шоирони номвар Муъмин Қаноат, Лоиқ Шералӣ, Бозор Собир, Гулназар, Гулрухсор, Саидалӣ Маъмур, Низом Қосим, Фарзона, Озарахш ва дигарон, ки дар замони Истиқлол эҷод кардаанд, ба таври бадеӣ вазъи иҷтимоии замон бозтоб ёфтааст.
Яке аз шоироне, ки идомадиҳандаи кори устодони номбурда мебошад, Абдуҷаббори Суруш аст. Ман Сурушро аз соли 1985 мешиносам, чун мо дар як замон безтод ёфтааст. Яке аз шороне, ки идомадиҳанд кори устодони номбурда мебошад, Абдуҷаббори Суруш аст. Ман Сурушро аз соли 1985 мешиносам, чун мо дар як замон ба факултети таъриху филологияи Институти давлатии педагогии Ленинобод ба номи С.М. Киров (ҳозир ДДХ ба номи академик Бобоҷон Ғафуров ) дохил шудем, ман дар бахши таърих, Суруш дар бахши филологияи тоҷик. Ҳамон замонҳо аввалин шеърҳояшро дар рўзномаи девории донишгоҳ чоп мекард ва дар чорабиниҳои донишгоҳ ҳам шеър мехонд. Бо гузашти солҳо китобҳояш рўи чоп омаданд. Вақте соли 1996 аввалин китоби Абдуҷаббори Суруш «Фарҳанги ашъори Камоли Хуҷанд» (нашриёти «Пайванд», Душанбе ) ба чоп расид, ин падидаи фарҳангӣ дар он замони нооромиҳо як паёми тозае буд, ки адаб ва фарҳанги мо қурбонии ҷанги бемаънӣ нашудааст. Нусхаи ин фарҳанг ва нашри комили он, ки соли 2015 дар нашриёти “Хуросон” и шаҳри Хуҷанд ба чоп расид ба андешаи ман яке аз шоҳкорҳои беназири шоир ва фарҳангнигор Абдуҷаббори Суруш аст. Ӯ дар таълифи ин фарҳанг зиёда аз 20 сол заҳмат кашида, ба 17 ҳазор калимаву ибораҳои ашъори шоири шаҳир Камоли Хуҷандӣ шарҳу тафсир навиштааст. Зимни як сӯҳбат ӯ ишора кард, ки калимаву ибораҳои фарҳангро дар 35 ҳазор картотека аввал навиштаву баъд шарҳ додааст ва танҳо барои аз рӯи алифбо ҷобаҷогузории картотекаҳо 4 моҳ ҳар рӯз 15 17 соат кор кардааст. Нуқтаи дигари ҷолиб ин аст, ки дар давоми ҳамин 20 сол наздик ба 10 сол хонанишинӣ карда, ҳар рӯзе 15 соат ба кори фарҳанг машғул будааст. Агар аз рӯи инсоф ба ҳаҷми кори фарҳанг, ки аз се як ҳиссаи китоби “Фарҳанги забони тоҷикӣ” (нашри 1969) аст, баҳои ҳаққонӣ бидиҳем, бе ҳеч шак Суруш дар танҳоӣ кори як гурӯҳи эҷодиро анҷом додааст.
Аммо Сурушро бештар мардум ҳамчун шоир мешиносанд, аввалин китоби шеъри ӯ “Фарёди силсилаи хомӯшӣ” соли 1997 дар нашриёти “Хуросон” – и шаҳри Хуҷанд ба чоп расид ва баъдан дар солҳои пасин 14 маҷмӯаи ашъораш дар Тоҷикистон, Афғонистон ва Эрон ба чоп расидааанд. Ҳамчун шоир хизматҳояш бо ҷоизаҳои ба номи камоли Хуҷандӣ ба номи Мирзо Турсунзода ва ҷоизаи байналмилалии Килки заррин (Афғонистон) қадршиносӣ шудаанд.
Ман аслан муаррих ҳастам, аммо ба адабиёт бахусус ба шеър муҳаббаати хоса дорам. Ашъори шоирони классик ва муосирро пайваста мехонам. Ба ашъори Абдуҷаббори Суруш ҳамеша таваҷҷуҳ дорам ва аз дастовардҳои эҷодияш мамнун мешавам. Аз китобҳояш ва ё дар фазои маҷозии иҷтимоӣ ҳар гоҳ як шеъреро мехонам, гоҳо бо телефон дар тамос мешавам ва барои шеъри хубаш ба ў таҳсин мегўям. Андеша мекунам, ки “Шириннома”-ҳои Суруш як намунаи беҳтарини шеъри лирикии замони мо мебошанд, ки хонандаҳои сершуморе онҳоро хондаанд ва мехонанд.
Бо амри тақдир вақте ман соли 2019 фаъолияти кориамро дар ДДОТ ба Садриддин Айнӣ шурўъ намудам, он замон Суруш дар сарредаксияи Энсиклопедияи миллии тоҷик кор мекард. Раёсати донишгоҳ ўро даъват кард, ки ба донишгоҳи мо ба шуъбаи табъунашр ба кор ояд. Ў бо хушнудӣ даъвати моро пазируфт ва тайи се сол аст дар донишгоҳ, ба фикри ман, ангеза медиҳад, ки дар ин макони илму дониш фазои фарҳангӣ густариш ёбад. Аз чунин инсонҳо ҳам омўзгорон ва ҳам донишҷўёни баҳраҳои маънавӣ мебардоранд ва аз шарофати онҳо дигарон ҳам баҳраманд мегардад, ки шоир Суруш дар ДДОТ ба номи Садриддин Айни замоне кор мекард.
Бо нишонаи қадршиносӣ аз хидматҳои арзишмандаш дар пешрафти фарҳанг ва адаби муосири тоҷик Раёсати донишгоҳ тасмим гирифт, ки маҷмўаи тозаи ашъори шоирро бо номи “Корвон…Раҳ…..Марғзор …Оҳу”-и шоир ва фарҳангнигори арҷманди миллати мо Абдуҷааббори Суршро ба табъ расонад. Ин китоб барои тақвият бахшидан ба завқи эстетикӣ, ҳисси ватандўстӣ ва ифтихори миллӣ, зебописандии донишҷўён бовар дорам , ки нақши равшан мегузорад.Ба арзиши бадеии ин китоб умедворам, муҳаққиқони адабиёт албатта баҳои сазовор медиҳанд. Ва дар ниҳоят, ба шоир Абдуҷаббори Суруш комёбиҳои нав ба нави эҷодӣ , тандуруства саодати рўзгоро оризумандем.
Нуъмонҷон ҒАФФОРӢ, ректори ДДОТ ба номи Садриддин Айнӣ, доктори илмҳои таърих, профессор. Аз китоби “Корвон….Раҳ …Марғзор….Оҳу”,
Душанбе, 2022, таҳияи
Гулрӯ Исмоилова.