Бо бачаҳо. Ҳикояҳо аз “Қобуснома”-и Унсуралмаъолӣ Кайковус

Аз китоби Маҳдии Озаряздӣ “Қиссаҳои хуб барои бачаҳои хуб” (ҷилди 3).

ГУФТОРИ  ХУБ

Рўзе буду рўзгоре буд. Шабе Ҳорунуррашид–халифаи  аббосӣ хобе дид ва субҳ дастур дод, ки муаббирону хобгузорон ҳозир шаванд, то хобро таъбир кунанд.

Дар қадим мардум ба таъбири хоб бештар эътиқод доштанд ва аз хобҳои бад метарсиданд ва хаёл мекарданд, ки ҳар хобе таъбире дорад ва он хабаре аз оянда медиҳад. Ин буд, ки подшоҳон хобгузорону таъбиргўёни махсус доштанд ва ҳамеша таъбири хобҳои хуш ё тарсноки худро мепурсиданд ва гоҳе асоси корҳои худро ҳам бар рўи ҳамон хобҳо ва таъбирҳо мегузоштанд ва корҳои аҷибе мекарданд. Баъзе аз таъбиргўёни зирак ҳам аз ин шева истифода мекарданд ва ғаразҳое, ки доштанд ба кор мебурданд.

Ҳорунуррашид борҳо дида буд, ки таъбиргарон гапҳои пуч мезананд. Ин буд, ки камтар гуфтаи онҳоро бовар мекарду мегуфт:

– Агар таъбири хоб илм аст, пас бояд ҳамаи таъбиргарон як хобро як хел таъбир кунанд ва набояд ҳар кадом чизи дигаре бигўянд. Агар ҳам хоб таъбир надорад, пас ин чизҳои аҷибу ғарибе, ки одам дар хоб мебинад чист? Ва чун он рўзҳо ҳанўз ин масъала ҳал нашуда буд, аз хоби бад метарсид ва одати халифа ин буд, ки бо чанд нафар хобгузору таъбиргў дар алоҳидагӣ хоберо, ки дида буд, шарҳ медод ва ҳар вақт таъбирҳои онҳо бо ҳам шабеҳ буд, онро бовар мекард ва ҳар вақт таъбирҳо ба ҳам шабоҳате надошт, ҳеҷ кадомро бовар намекард.

Он рўз ҳам ду нафар аз таъбиргарон ҳозир шуданд. Халифа якеро ба ҳузур хост ва хоби худро шарҳ доду гуфт:

– Дар хоб дидам, ки дандонҳои ман аз даҳонам берун афтоданд ва дар даҳонам дандон намонд, таъбири он чист?

Таъбиргар гуфт:

– Хоби хубе нест. Таъбираш ин аст, ки ҳамаи хешону наздикони халифа пеш аз халифа мемиранд.

Халифа гуфт, аҷаб таъбири талхест. Ва дастур дод хобгузорро сад чўб бизананд ва аз қаср берунаш кунанд.

Пас аз он таъбиргари дуввумро ҳозир кард ва ҳамон хобро шарҳ доду гуфт:

      – Таъбир кун.

Таъбиргар гуфт:

– Хоби хубест. Таъбираш он аст, ки зиндагонии халифа аз тамоми хешону наздикон дарозтар аст ва умри халифа аз ҳама бештар аст.

Халифа гуфт:

– Аҷаб таъбири ширинест. Ва дастур дод сад сиккаи тилло ба ў подош бидиҳанд.

Баъд вазирашро хосту гуфт:

– Биравед ва аз таъбиргари аввалӣ ҳам дилҷўӣ кунед ва ба ў чизе бидиҳед. Таъбири аввалӣ низ ҳамон буд, ки ин яке гуфт, аммо гуфтораш талх буд. Ҳар ду як чизро гуфтанд, аммо аввалӣ бад гуфт ва дуввумӣ хуб гуфт.

 

НОНУ  ҲАЛВО

Рўзе буду рўзгоре буд. Дар яке аз рўзҳои зимистон олими маъруфе барои намози зуҳр ба масҷид рафт ва дар саҳни масҷид барои гарм шудан қадре зери офтоб истод ва каме он тарафтар чаҳор писарбача нишаста буданду наҳор мехўрданд. Яке аз онҳо нону ҳалво ва дуввумию севумӣ нону панир ва чаҳорумӣ нони холӣ мехўрд.

Яке аз онҳо, ки нону панир дошт, ба он яке ки нону ҳалво дошт, гуфт:

     – Ман ҳам ҳалво мехоҳам, як каме ҳалво ҳам ба ман деҳ.

Писараки ҳалводор гуфт:

– Агар саги ман бошӣ ва садои саг бикунӣ, ба ту ҳалво медиҳам. Ў ҳам монанди саг садое карду қадре ҳалво гирифт ва ҳама хандиданд.

Сеюмӣ гуфт:

     – Ман ҳам ҳалво мехоҳам, ба ман бидеҳ.

Писараки ҳалводор гуфт:

– Агар хари ман бошӣ ва садои хар бикунӣ, ҳалво медиҳам. Ў ҳам монанди хар садое кард ва ҳалво гирифт.

Писараки чаҳорумӣ, ки нони холӣ мехўрд, гуфт:

    – Ҳоло ки ба онҳо ҳалво додӣ, ба ман ҳам бидеҳ.

Писараки ҳалводор гуфт:

– Агар гурбаи ман бошӣ ва мияв-мияв бикунӣ, ба ту ҳам ҳалво медиҳам.

Ҷавоб дод:

– Не, ман гурбаи касе намешавам, вале ҳалво мехоҳам. Ту ки ҳозирӣ ҳалво бидиҳӣ, ҳамин тавр бидеҳ.

Ҳалводор гуфт:

– Не, шарт ҳамин. Агар гурба нестӣ, ба ту ҳалвое нест. Агар ҳалво мехоҳӣ, бояд гурбаи ман бошӣ.

Писарак фикре карду гуфт:

– Сабр кун, ман аз оқо, ки ба мо тамошо дорад, мепурсам, мебинам ҳалво хўрдан ба гурба шудан арзиш дорад?

Баъд рў ба марди донишманд карду гуфт:

– Оқо, оё ба ақидаи шумо гурба бошаму ҳалво бихўрам беҳтар аст ё худам бошаму нони худам бихўрам?

Марди донишманд ҷавоб дод:

– Фарзанди азизам, намедонам ба ту чӣ ҷавобе бидиҳам. Ту бачаӣ ва дилат ҳалво мехоҳад ва суханҳои шумо ҳам хеле ҷиддӣ нест, аммо инро медонам, ки ман худам се сол аст ҳалво нахўрдаам ва мебинӣ, ки чизе аз дигарон камӣ надорам ва мардум ҳам маро эҳтиром мегузоранд, ҳамсояе ҳам дорам, ки ҳар рўз ҳалво мехўрад ва пеши ҳеҷ кас азизу муҳтарам нест.

Писарак гуфт:

– Ҳоло ки ин тавр аст, ман ҳам нони худамро мехўраму ҳалво намехоҳам. Вақте одам метавонад, ки се сол ҳалво нахўрад, сад сол ҳам метавонад. Пас чаро саги касе бошад? Чаро хари касе бошад? Чаро гурбаи касе бошад?

Аз китоби Маҳдии Озаряздӣ “Қиссаҳои хуб барои бачаҳои хуб”(ҷилди 3).

Таҳияи Зарина Зиёвуддинова,
мутахассиси  шуъбаи адабиёти
кудакон ва наврасон.