“Хуҷаста омад Меҳргон”. Сухан аз Меҳргони нозанин дар як ҳамоиши Китобхонаи миллӣ

Бахшида ба Иди Меҳргон имрӯз дар Китобхонаи миллӣ чорабинӣ таҳти унвони “Омад хуҷаста Меҳргон” бо ташаббуси шуъбаи тарғиб ва барномаҳои фарҳангӣ  баргузор гардид. Дар нишаст меҳмонон аз Академияи миллии илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон  ширкат варзида, оид ба таърихи Меҳргон ва таҷлили он дар кишвар, ки бо соҳибистиқлолӣ ва кӯшишҳои пайвастаи сарвари давлатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мақоми хоса касб намуда, ҳамасола дар рӯзҳои аввали фасли тирамоҳ таҷлил карда мешавад, баромад намуданд.

Чорабиниро муовини директори Китобхонаи миллӣ Ҷалолуддин Нурзода оғоз намуда, аз мавқеи ин ҷашни таърихӣ ва фазилатҳои он ҳарф зада, аз ҷумла гуфт, ки дар воқеъ Меҳргон яке аз ҷашнҳои бошукўҳи мардуми ориёитабор, аз ҷумла тоҷикон мебошад, ки аз замонҳои қадим ба мо мерос монда, пешиниён онро бо шукўҳу шаҳомат, бо ҳама ҷузъиёташ баргузор мекарданд. Аммо бо мурури замон ин ҷашни миллию мардумӣ аз ёдҳо рафта, таҷлилаш дар қаламрави мамлакат баргузор намегашт. Нишонаҳои суннатии Меҳргон танҳо дар ёди бузургсолон монда, арзиш ва қиммати он аз ҷониби донишмандони соҳаи мардумшиносӣ ҳифзу ҳимоя меёфт ва гоҳ-гоҳ дар маъракаи ҳосилғундорӣ аз он ёд мешуд.

Бо шарофати Истиқлолияти давлатӣ, бо ташаббуси бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон на танҳо иду ҷашнҳои миллӣ, балки маросимҳои мухталифи мардумӣ аз нав эҳё гардид ва барои дар сатҳи баланд доир кардани онҳо шароит фароҳам омад.

Дар идомаи чорабинӣ Муъмина Шовалиева – ходими пешбари илмии Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, номзади илмҳои таърих, дар робита ба оину ҷашнҳои ниёгонамон, ки дар арафаи ҷашни Меҳргон доштанд, суханронӣ кард.

Вай иброз дошт, ки мувофиқи ойини гузаштагонамон дар рўзҳои ҷашни Меҳргон маросимҳои зиёде сурат мегирифтанд, зеро дар давраҳои бостон шуғли аксарияти одамон кишоварзӣ буд. Аз ин рӯ, пас аз ғунучини ҳосил барои баргузор кардани ҷашну шодӣ ва истироҳати кишоварзон замони муносиб будааст. Чунонки сарчашмаҳои куҳани таърихӣ шаҳодат медиҳанд, ниёгони мо дар ин рӯз сару либоси идонаи арғувонӣ мепӯшиданд ва ҳамдигарро бо беҳтарин таманниёт табрик мекарданд. Ва ин ба истироҳати кишоварзон ҳам замони муносиб будааст.

Дар робита ба пайдоиши вожаи “Меҳргон” Мавҷуда Хуҷова – намоянда аз АМИҶТ суханронӣ намуда, гуфт, ки калимаи меҳргон аз ду ҷузъ иборат буда, дар луғатномаҳо дар борааш чунин шарҳ омадааст: «Меҳр» — муҳаббат, самимият, дӯстӣ ва «Гон» — далел бар нисбат, яъне ба чизе мансуб будан аст. «Гон» одатан дар охири исми рӯз ва моҳи хуршедӣ омада, исми амшоспанд (ҷовидони муқаддас) ва фариштае аз устураҳои қадимаи мо мебошад. Ҳамчунин  гуфта шуд, ки Наврӯз ба номи Ҷамшед ва Меҳргон ба номи Фаридун вобаста аст. Дар ин бора дар сарчашмаҳо зиёд ишорат шудааст. Дар «Шоҳнома» омадааст, ки баъд аз Ҷамшед салатанатро Заҳҳоки морон ба даст гирифт, ки дар он замон мардум ба ситам ва азобу азият гирифтор буданд. Хушбахтона, аз насли Ҷамшед абармарде ба номи Фаридун пайдо шуду Заҳҳокро аз сари ҳукумат дур сохт, ки ин дар моҳи меҳр рух дода буд. Мардум аз ин воқеаи нек, аз ин озодӣ ба ваҷд омада, ҷашни бузург баргузор намуданд. Номи ин ҷашнро Меҳргон гузоштанд

Ҷонибек Асрориён, муаррих ва фарҳангшиноси тоҷик низ дар чорабини иштирок ва суханронӣ намуд. Вай аз ҷумла гуфт:

Доир ба ҷашни Меҳргон инчунин дар сарчашмаҳои хаттии пешина ва осори адибони гузашта маълумоти фаровон омадааст, ки ҳар кадом бо диду андешаи худ аз сифатҳои ин ҷашну оини куҳан хабар додаанд ва онро беҳтарин маросими мардумӣ муаррифӣ намудаанд. Ривоятҳои ҷолибе дар робита ба занону мардони зери бурҷи мизон ба дунё омада ва хислатҳои онҳо гуфтанд. Моҳи Меҳр шахсони дар ин моҳ таввалудшударо бо хислатҳои фавқулода ҷудо мекунанд. Занони ин бурҷ хеле ҷангара, аммо вафодоранд аз онҳо занони итоаткор ва бомулоҳиза мебарояд. Мардони ин бурҷ баръакс ҳавасбоз, вале боҷуръат ва машваратчии хуб мешаванд.

Дар анҷоми чорабини меҳмонон аз Академияи илмҳо чанде аз нусхаҳои ҳатмии китобҳои тозанашрашонро ба фонди асосии Китобхонаи миллӣ тақдим намуданд.

Ҳомия ТӮФОНОВА