Ёде аз собиқадори матбуот Муқим Абдураҳмонов. Муаллим ва шогирди мактаби худ
Дар ташаккули касбии ман чун рӯзноманигор ӯ нақши ҳалкунанда дошт. Як мулоқоти тасодуфӣ бо ӯ дар моҳи декабри соли 1981 ояндаи маро ба куллӣ тағйир дод. Севуним соли кор таҳти роҳбарии ӯ дар идораи рӯзномаи вилоятии “Ҳақиқати Қурғонтеппа” барои ман худ як давраест. Ҳар бор гузаштаи эҷодии хешро пеши назар меорам, ба ин хулосаи радношуданӣ мерасам: агар он мулоқоти сарнавиштсози охири соли 1981 намешуд, ҳоло номи журналист Саломиддин Мирзорахматов ба касе маълум набуд
Он рӯзҳои сарди охири моҳи декабри соли 1981 ман барои мулоқот бо сармуҳаррири нашрияи русии вилоятии «Кургантюбинская правда» Генадий Петрович Щербатов шитоб доштам. (Баъдан ману ӯ дӯст шудем. Вай як журналисти соҳибистеъдод, як сарвари кордону инсони фавқулода хубе буд).
Ин ду идора, рӯзномаҳои тоҷикиву русии вилоятӣ дар як бинои куҳнаи якошёна ҷойгир шуда буданд. Дар роҳрав бо котиби масъули газетаи тоҷикӣ Мирзо Гадоев сар бавохӯрдам.
– Биё бо мо кор кун, – гуфт вай чун ҳадафи маро фаҳмид. – Медонӣ, дар шуъбаи ҳаёти ҳизбӣ як журналист боқӣ мондааст. Ду нафар муҳаррирони рӯзномаҳои ноҳиявӣ таъин шуданд. Ту коммунист ҳастӣ, собиқ омӯзгори мактаби олӣ, ту барои мо хеле муносибӣ.
Вай интизори посухи ман ҳам нашуд ва филҳол аз дастам гирифт ва маро ба утоқи сармуҳаррири нашрия Муқим Абдураҳмонов кашид. Вақте маро шинос мекард, махсус таъкид намуд:
– Саломиддин ба наздикӣ аз Афғонистон баргашт, он ҷо тарҷумонӣ мекард.
– Агар ӯ тарҷумон аст, пас бигзор ана ин мақолаи хеле ҷолибро аз Прессбюрои рӯзномаи “Правда” тарҷума кунад. Мо онро дар наздиктарин шумораҳои газета чоп хоҳем кард,-гуфт Муқим Абдураҳмонов.
Бастаро гирифтам ва рафтам хона ва чанд соат пас дубора худро ба назди Гадоев расондам ва дастнависи тарҷумаро болои мизи вай гузоштам. Дақиқан баъди ним соат он мошинчоп шуд ва мо ҳарду дубора назди Абдураҳимов даромадем. Маводро хонда чанд бор сар ҷунбонд, эҳсос мекардам, ки тарҷума барояш писанд омадааст.
– То соли нав рӯзҳои башумор мондаанд,-гуфт вай бо як табассуми ҳалимона рост ба чашмонам нигариста. – Баъди таътилҳои солинавӣ чун хабарнигори ҳаёти ҳизбӣ ба кор оғоз кунед. Аризаи қабул ба корро ба котиб супоред.
Ана ҳамин хел бо рӯзномаи русии вилоятӣ ҳамкорӣ карда, ман журналисти газетаи тоҷикӣ шудам. То замони вориди фазову муҳити рӯзноманигорӣ шудан, чун собиқ котиби комсомол ва ҳизб ба омода кардани маърӯзаҳо таҷрибаи калон доштам. Маърӯзаҳои маро дар ҷаласаҳои комсомоливу ҳизбӣ ҳамеша бо шавқи беандоза мешуниданд. Ва дар аввалин рӯзҳои фаъолияти журналистӣ низ мақолаҳоро ба услуби маърӯзаҳои комсомоливу ҳизбӣ навиштам. Тибқи низоми роиҷ ҳамаи кормандон маводҳои худро ба котибот месупурданд, ки баъдан онҳо аз онҷо ба муҳаррир ва ду муовини вай тақсим мешуданд. Аммо барои ман Абдураҳмонов низоми дигар ҷорӣ кард: ҳамаи навиштаҳоямро мустақим ба худи ӯ месупурдам. “Ин ба он маъност, ки сардор нисбати ту ҷиддитар аст, интизориҳои дигар дорад,- гуфт ба ман Мирзо Гадоев. – Вай рӯзноманигорони ояндадорро аз аввалин навиштаҳояшон ҳисс мекунад, умедвориҳо дорад. Аз ин рӯ, талош бикун боварии ӯро сазовор бошӣ!”
Ва ман бо ҳама нерӯ талош кардам. Ҳар боре мақолоти маърӯзагунаи маро мехонд, мегуфт: шумо дар журналистика қадамҳои аввали худро мегузоред, аз ин рӯ метавон ин гуна низ навишт. Ва ҳар бор навиштаҳои маро муносиб ба жанрҳои рӯзномаӣ дигар мекард.
Аммо ин наметавонист тӯлонимуддат идома кунад. Таъмиру тармими ҳар он чизе аз килки ман мерезад, шояд дигар ба дилаш зад ва боре маро барои як гуфтугӯи хеле ҷиддӣ даъват намуд. Аз табассуми ҳалимона пешин дар чеҳраи ӯ ҳатто нишоне наменамуд. Ва ман, ки ҳаяҷони худро наметавонистам пинҳон дорам, аз ӯ интизори ин хулоса будам: “маъзарат мехоҳам, вале аз шумо журналист намебарояд…” Вале баъдан маълум шуд, ки ман як равоншиноси бемаҳорате будаам!
– Саломидин, ҳамаи матолибе, ки менависед, саропо ғарқи муҳтавои олӣ аст, – гуфт вай бо садои ором. – Агар шумо аз шеваи навиштани мақолаҳо бо услуби маърӯзаҳо даст кашед, журналисти хуб хоҳед шуд. Ман ба ин шубҳа надорам. Услуби навишти худро пайдо кунед ва худро барои ҷумҳурӣ муаррифӣ намоед. Аз шеваи навишти рӯзномаҳои марказӣ- “Литературная газета”, “Известия”, Правда”, “Комсомолская правда” биёмӯзед. Ҳамаи шумораҳои ин нашрияҳоро бихонед.
Ва чандин шумораи маҷаллаи “Журналист” (нашрияи Иттиҳоди журналистони ИҶШС) ва китобе бо номи “Жанрҳои газетӣ”-ро ба дастам дод. Ва баъдан аз паси миз баланд шуд, дастамро фишурд ва илова намуд: ман ба шумо бовар дорам, дидгоҳи шумо наву тоза ва ҷаҳонбинии шумо васеъ аст. Шуморо ояндаи хубе интизор аст!
Ман ҳайратзаву лол аз назди ӯ берун шудам. Ана ҳамин суҳбатро ман бо хурдтарин ҷузъиёташ ҳоло ҳам дар хотир дорам ва зуд-зуд аз он ёд мекунам, ғолибан онро дар зеҳни худ мурур мекунам. Ин лаҳза барои умре дар хотирам нақш баст.
Баъди ин суҳбат муддати чанд моҳ ман бидуни истироҳат кор кардам. Рӯзҳои шанбеву якшанберо дар утоқии кории худ мегузаронидам, бастаи рӯзномаҳоро варақ мезадам, мақолоти ҷолибро мутолиа мекардам, маҷаллаҳоро мурур мекардам, китобҳоро медидам ва барои худ муаллифони бароям ҷолибро муайян мекардам: Евгений Богат, Аркадий Сахнин аз “Литературная газета”, Виктор Кожемяко, Нина Ткаченко, Отахон Латифӣ аз “Правда”, Виталий Кобиш ва Александр Бовин аз “Известия”, падарсолори журналистикаи Шӯравӣ В.Песков аз “Комомолская газета” ва бисёри дигарон. Ва ҳамвора менавиштам, маҳорати худро сайқал медодам. Ба ҳадде зиёду бетанаффус ва дурудароз менавиштам, ки дар мушакҳои дасти ростам дард пайдо мешуд. Ёд дорам, боре вақте нимишабӣ аз идора берун мешудам, посбони идора Аҳро-ако шӯхиомез гуфта буд, ки ин бор бо кати хоби худ ба кор оям ва шабро ҳамин ҷо гузаронам.
Ва сарвару мураббии ман М.Абдураҳмонов чун як фарди ҳассос ва ботаваҷҷуҳ хеле зуд пуркории маро дарк намуд. Ва ҳар рӯзи шанбе ба ман занг мезад ва чун анъана ҳамеша ин суолро такрор мекард: саргарми чӣ коред? Боре ба ӯ посух додам: нуқсҳои сабки навишти худро бартараф мекунам! “Шумо аллакай нуқсонҳои сабки навишти худро бартараф кардаед, акнун онро такмил диҳед!”- маслиҳат дод ӯ.
Баъди даҳ моҳ, 10-уми моҳи ноябри соли 1982 ӯ маро сардори шуъбаи ҳаёти ҳизбӣ таъин намуд.
Боре вай аз ман чун мудири шуъбаи пешбари идора ва котиби ҳизбии нашрия хоҳиш кард, ки дар бораи фаъолияти идора барои Кумитаи вилоятии ҲК Қурғонтеппа ба забони русӣ ҳисоботи солона нависам. Баъди як ҳафта ман ин ҳисоботро, ки аз бист саҳифаи чопӣ иборат буд, омода ва рӯи мизи ӯ гузоштам.
– Ман хеле ботаваҷҷуҳ ва бо шавқ гузориши шуморо хондам,-гуфт вай рӯзе пас.- Ҳисоботи шумо хушку беруҳу хастакунанда набаромадааст, балки як нақли зиндаву пуршавқ аз ҳаёту фаъолияти як соли идораи газета аст. Ва як идея ба сарам омад. Мақолаҳоятонро ба забони русӣ ҳам бинвисед ва ба рӯзномаи ҷумҳуриявии “Коммунист Таджикистана” ирсол кунед. Бовар дорам ба навиштаҳоятон мароқ зоҳир мекунанд. Ин соли сеюм аст, ки газета дар водии Вахш мухбири махсуси худро надорад. То ҷое медонам Борис Николаевич Пшеничний мехоҳад дар ин симмат тоҷикеро ба кор ҷалб кунад. Нависед ба ин рӯзнома ва аз вуҷуди худ дарак диҳед!
Вақте аз утоқи кории ӯ хориҷ мешудам, дар ҳамин андеша шудам, ки чаро ба сари худи ман ин идея пештар наомад! Аввалин маводи ман ба “Коммунист Таджикистана”-ро дӯст, ҳамкор, журналисти маъруф ва навсандаву драматург, мудири шуъбаи ҳаёти ҳизбии рӯзномаи русии вилоятии “ «Курган-Тюбинская правда» Владимир Захватов (Худо биёмурзад!) муаррифӣ кард. Маҳз ӯ буд, ки бо обрӯву манзалате, ки дошт дари яке аз маъруфтарин нашрияҳои ҷумҳуриявиро ба рӯям боз намуд. Барои ин ман аз Владимир Василевич аз замин то осмон миннатдорам.
Ва мураббии ман Муқим Абдураҳмонов баъди чопи ҳар мақолаам дар ин нашрия маро назди худ мехонд ва мо он матлабро баррасӣ мекардему вай ҳамроҳ бо ман аз ин комёбӣ шод мешуд.
Панҷуми июни соли 1885 дар ҷаласаи бюрои КМ Ҳизби Коммунисти Тоҷикистон ман чун хабарнигори махсуси газетаи “Коммунист Таджикистана” дар вилояти Қурғонтеппа тасдиқ шудам.
– Шумо дастпарвари коллективи журналистии мо ҳастед ва ман аз ин ифтихор мекунам,-гуфт вай рӯзи дигар дасти маро сахт фишурда. – Ёд доред, се сол пеш ман ба шумо гуфта будам, ки шуморо ояндаи хубе интизор аст? Чуноне мебинед, ман иштибоҳ накарда будам. Имрӯз ман чун Раиси вилоятии Иттиҳоди журналистони Тоҷикистон ба ёд овардам, ки шумо то ҳол узви ин созмон нестед. Аснодатонро омода созед ва ман бароятон тавсиянома менависам…
Рӯзномаи вилоятии “Ҳақиқати Қурғонтеппа” на танҳо нашрияи даврӣ, балки як мактаби бузурги журналистӣ ба шумор мерафт. Ва Муқим Абдураҳмонов муҳаррир ва мураббии бебадали ҳамаи журналистон маҳсуб мешуд. Дар ин идора бештар журналистони пурталошу коркушта фаъолият мекарданд, чун худи Муқим Абдураҳмонов аз ҳамин қабил рӯзноманигорони пуркору пурталош буд. Вай рӯзномаро басо самимонаву ошиқона дӯст медошт, бо он ишқ меварзид ва ҳамин муҳаббату ишқ мансуб ба кулли ҳайати эҷодӣ шуда буд. Ҳар боре гурӯҳи журналистоне, ки дар чопхона шумораи навбатии газетаро омода мекарданд, аз худ ҷасорату матонат нишон медоданд. Техникаи басо ақибмондаи чоп, ҳуруфчинони камсавод мусаҳҳеҳон ва журналистонро водор месохт, ки борҳо ҳамаи саҳифаҳои газетаро ба такрор бихонанд ва иштибоҳҳоро ба такрор ислоҳ намоянд. Хеле кам ҳолате мешуд, ки шумораи нави рӯзнома субҳ аз чоп мебаромад. То ними шаб ва баъдан субҳи бармаҳал устоди азизи мо ба матбаа занг мезад ва пузиш мехост, худро гунаҳгор медонист (ҳарчанд вай чӣ гуноҳе дошта метавонист), ки бо чӣ азобҳоеву машаққате шумораи навбатии газета рӯи чоп омад.
«Шумо имрӯз истироҳат кунед, ба кор наоед! Шумо хеле хаста шудед, ман ҳолати шуморо дарк мекунам, аммо чӣ ҳам метавон кард, охир газета бояд сари вақт чоп шавад! Ташаккур барои заҳматҳоятон ва сабру таҳаммулатон!” Инҳо суханоне буданд, ки ман тақрибан ҳар вақте дар матбаа навбатдорӣ мекардам, телефонӣ аз ӯ мешунидам. Пас аз чунин суханон, мехостам, ки як шабонарӯзи дигар ҳам навбатдор бошам…
Ва ҳеч кас, пас аз як шаби кори сангину вазнин дар матбаа ба худ иҷоза намедод, ки рӯзи дигар истироҳат кунад. Нимаи дуюми рӯз, ҳатман ҳамагӣ бо чашмони сурху варамида аз бехобӣ ба сӯи утоқҳои кории худ мешитофтанд, то аз он навгониҳое огоҳ шаванд, ки дар замони ғайбаташон аз коргоҳи маҳбубашон гузаштааст.
Дар котибот коркуштатарин ҳамкорони мо – Мирзо Гадоев, Сайидҷаъфар Сафархоҷаев, Тоҳир Асомиддинов, Абдусаттор Қарохонов фаъолият доштанд. Ҳар рӯз аз душанбе то ҷумъа (рӯзнома ҳафтае панҷ маротиба нашр мешуд) рӯзи кории котибот аз соати 9 то 24 идома мекард. Сайидҷаъфар шоир ва нависандаи соҳибистеъдод, ки бо ҳикояҳои ҳаҷвии худ маъруфият дошт, худ як инсоне буд сиришташ аз зарофат ва шӯхиҳои зебо сиришта. Субҳгоҳон ӯ одати ба утоқи кории ҳамкорон чашм андохтан ва як навъ шӯхӣ карданро дошт, ки аз он мавҷи ханда ба фалак мепечид. Ёд дорам як субҳ назди ман омад ва бо шавқ ва лаҳни хуш дар бораи як гуфтугузораш бо ҳамсараш нақл кард: “Дина шаб чун ҳамеша ва одати маъмулӣ нимишабӣ ба хона омадам. Ҳамсарам мегӯяд: ту қариб ки шабонарӯз дар корӣ ва агар ман мирам, кӣ маро гӯру чӯб мекунад? Ва ман ба ӯ гуфтам: Танҳо рӯзҳои шанбе ва якшанбе мурдан иҷозат дода мешавад. Рӯзҳои дигар бояд газета чоп шавад!”
Имрӯз бо гузашти солҳо он рӯзгоронро пеши назар меорам ва ҷаласаҳои редаксиониро дарсҳои амалии такмили маҳорати журналистӣ меёбам.
Моҳе ду маротиба мо матолиби чопшудаи ду ҳафтаро баррасӣ мекардем. Шарҳи яке аз ҳамкоронамонро мешунидем. Ва ба ин гуна ҷаласот муаллиму мураббӣ, устоди сахтгиру меҳрубон ва сардабири мо Муқим Абдураҳмонов беҳтару хубтар аз дигарон омода мешуд. Вай аз он матолиби чопшудае, ки миёни хонандагон ҳамовозиҳоро ба миён оварда бошад, чун кӯдак шод мешуд. “Офарин Маликҷон! Офарин Абдувалӣ!, Офарин Олимҷон! Шумо метавонед боз ҳам беҳтар нависед!” Инсони орому ботамкин бо дидану хондани маводи хубу дилкаш ба эҳсос дода мешуд ва кӯдаквор шодӣ мекард. Ва ҳатман кадоме аз нашрияҳои чопи Москавро варақ мезаду ҳамзамон аз мо суол мекард: “Правда”-ро хондед?”, “Анаи ин мақола дар “Литературная газета”-ро ҳатман бихонед!” “Ман бо шавқ дирӯз очеркеро дар “Комсомолская правда” хондам ва ба шумо низ тавсия медиҳам, ки бихонед! Пушаймон нахоҳед шуд!” Шӯру шавқи мутолиае, ки вай дошт, ба мо журналистони ҷавон асар мекард.
Ҳар боре ба Тоҷикистон меомадам, талош мекардам ба Исфара равам ва ӯро зиёрат намоям. Ду сол пеш дар фасли баҳор дар манзили ӯ вақте сухан аз солҳои 80-и асри гузашта мерафту хотираҳоро варақгардон мекардем, банохост чашмам ба ҳамон рӯзномае афтод, ки вай соли 1979 бунёд кардаву барои ҳамаи мо як мактаби бузурги журналистӣ буд.
– Ин рӯзнома барои худи ман ҳам ҳам як мактаби бузург буд,-посух дод вай.- Ман низ дар ҳамин мактаб таҳсил кардам, чизҳои зиёдеро омӯхтам ва дарк намудам, ки пештар намедонистам. Чаҳордаҳ сол ман муаллим ва шогирди ҳамин мактаб будам. Ва ин яке аз беҳтарин давраҳои ҳаёти ман буд!
Ин ҳаёти зебо ва ин зиндагии хушу ором соли 1992 ба муҷарради расидани қадами ноамнӣ ва оташи ҷанги дохилӣ ба Водии Вахш банохост барои ӯ қатъ шуд. Хонаи вай дар наздикии шаҳри Қурғонтеппа ба ғорат рафт. Ин манзил хусусӣ нашуда буд ва ӯ ҳеч ҳақу ҳуқуқе дар он надошт. Ҳар он чизе дар зиндагӣ дар ин шаҳр ба даст оварда буд, гузошту худ озими шаҳри Исфара шуд. Ва дар ин макони бобоӣ бо пайроҳаи пешиниён рафту даст ба боғкорӣ зад, як боғи хуби зардолу бунёд намуд. Ва ин зардолузор солҳост, ки ҳосили хубу фаровон медиҳад. Вақте ман ба зиёрати ӯ ба манзилаш меравам, бори гаронеро аз сабади зардолуҳои хушконидааш бароям сарборӣ мекунад, то онро аз ҳамин роҳи дур ба манзилам кашам. “Зардолу дорои калий мебошад ва он доруи хубест барои тақвияти кори дил, – мегӯяд вай. – Аз ин сабаб дар ноҳияву минтақаи мо дарозумрон зиёданд…”
Инак, бо тавсияи Устодам солҳои зиёдест, ки аз ин неъмати бебаҳои табиат истеъмол мекунам. Ва ба Устоди арҷмандам дар остонаи 80-солагии ӯ таманно мекунам, ки аз дарозумртарин сокинони шаҳри бостонии Исфара бошад!
Дар расм: Исфара, апрели соли 2017. Дар меҳмонии Муқим Абдураҳмонов.
БА ҶОЙИ ОХИРСУХАН
Ин очерк ба муносибати 80-солагии устоди бузурворам навишта шуда буд ва ду сол баъд, моҳи августи соли 2020 устод Муқим Абдураҳмонов баъди як беморӣ дар манзили худ ҷон ба Ҳақ супорид. Раиси шаҳри Исфара Акрам Сулаймонзода аз ӯ чун як шахсияти бузург ёд кард ва марги ӯро талафоти азиму ҷуброннопазир донист.
Лозим донистам аз зиндагиномаи устод низ чанд сатре бинвисам. Устоди равоншод Муқим Абдураҳмонов фаъолияти кории худро аз кумитаи комсомоли шаҳри Исфара оғоз намуд ва аз соли 1961 то соли 1967 дар вазифаҳои гуногуни комсомолӣ ифои вазифа намуд. Баъдан дар вазифаҳои мудири шӯъба, котиби масъул, ҷонишини муҳаррир ва муҳаррири рӯзномаи «Комсомоли Тоҷикистон» (ҳоло «Ҷавонони Тоҷикистон») мудири шӯъбаи рӯзномаи «Тоҷикистони Советӣ» (ҳоло «Ҷумҳурият»), муҳаррири рӯзномаи «Ҳақиқати Қӯрғонтеппа» («Ҳақиқати Хатлон», «Навиди Вахш»), корманди кумитаи Ҳизби коммунисти шаҳри Исфара (1992-1993), ёвари раиси иттифоқи матлуботи вилояти Хатлон (1993) ва хабарнигори махсуси нашрияи «Садои мардум» дар вилояти Ленинобод (1993-1999) ва ҳам ба ҳайси нахусти сармуҳаррир рӯзномаи «Шӯълаи умед» – нашрияи Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон дар вилояти Суғд кор кард.
Аз зиндаёд Муқим Абдураҳмонов як силсила асарҳои бадеиву публитсистӣ – маҷмӯаҳои “Шаҳдрез” (1973), “Ситораи модар” (1975), “Ситораи Вахш” (1982), “Абри сафед” (1985), “Дар кошонаи дилҳо” (1994, дар ҳаммуаллифӣ бо М. Пӯлодзода) ва “Нишони умр” (1996, дар ҳаммуаллифӣ бо М. Пӯлодзода), “Андалебони Маҷнунбед” (1997), “Шаҳобиддин Нуриддинов” (1999), “Чароғи афрӯхта” 2004), «Аз баҳор то хазон» (2018) мерос мондааст.
Ёдашон гиромиву хонаи охираташон обод бод!
Саломиддин Мирзораҳматов, узи Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон.
АЗ МУҚИМ АБДУРАҲМОНОВ ВА ДАР БОРАИ Ӯ ДАР КИТОБХОНАИ МИЛЛӢ ИН МАТОЛИБРО ҲАМ МЕТАВОНЕД БИХОНЕД:
Шаҳдрез [Матн]: ҳикоя дар бораи кору бори боғбони номдори райони Исфара, соҳиби ордени Ленин ва байрақи сурхи меҳнат Сайфиддин Бобоҷонов. – Душанбе: Ирфон, 1974. – 25с.
Бешкент обод мешавад [Матн]: китобча дар бораи ободонии водии Бешкент ва ғалабаҳои меҳнатии пахтакорони вилояти Қўрғонтеппа. – Душанбе: Ирфон, 1983. – 32 с.
Абри сафед [Матн]: маҷмўаи ҳикоя ва очеркҳо. – Душанбе: Ирфон, 1984. – 160 с.
Сарнавишти одамони наҷиб [Матн]: китоб дар бораи собиқадори ҷанг ва меҳнат Шаҳобиддин Нуриддинов. – Душанбе: Илҳом, 1999. – 51 с
Дар борааш
Мирзораҳматов, С. «Ҳақиқати Қўрғонтеппа» бароям мактаби бузург буд” [Матн]: 14 апрел поягузори рўзномаи вилоятии «Ҳақиқати Қўрғонтеппа» (имрўза «Хатлон») собиқадори матбуоти тоҷик Муқим Абдураҳмонов 80- сола шуд // Хатлон. – 2018. – 12 апрел.
Қосимзода, Г. Муаллим ва устод [Матн]: бахшида ба 80 солагии журналист, собиқадори матбуоти тоҷик Муқим Абдураҳмонов // Хатлон. – 2018. – 12 апрел.
Сайдалиев, Б. Гулбоғи Муқим Абдураҳмонов [Матн]: ба ифтихори 80-солагии журналисти шинохта собиқадори матбуоти тоҷик Муқим Абдураҳмонов // Хатлон. – 2018. – 12 апрел.
Мирзораҳматов, С. Устоди ҳаштодсолаи ман [Матн]: меҳрнома ба ифтихори журналист, пири қаламкаши собиқ вилояти Қўрғонтеппа Муқим Абдураҳмонов // Самак. – 2018. – 9 май.
Аъзамзод, С. Умре дар моварои матбуот [Матн]: оиди фаъолияти рўзноманигори шинохта Муқим Абдураҳмонов // Садои мардум. – 2018. – 5 май.
Исмат, Ҳ. Ранҷбар дар ҷодаи эҷод [Матн]: роҷеъ ба фаъолияти рўзноманигор Муқим Абдураҳмонов // Хатлон. – 2018. – 27 сентябр.
Атохуҷаев, Ф. (Файзулло). Файзи сухан ба фарди сухангў мерасад… [Матн]: ҳаёт ва фаъолияти нависанда, публисисти соҳибуслуб Муқим Абдураҳмонов // Ҳақиқати Суғд. – 2019. – 30 июл.
Олимов, А. Ҳарфе аз баёни оташин [Матн]: дар бораи фаъолияти рўзноманигор, Корманди шоистаи маданияти Тоҷикистон, Аълочии матбуоти Тоҷикистон Муқим Абдураҳмонов // Хатлон. – 2019. – 10 октябр.
Таҳияи Марзия Зардодхонова,
корманди шуъбаи
библиографияи миллӣ.