Оё бачаҳои хуби мо медонанд, ки Ҷалолуддини Балхӣ кист?

Дар сароғози ҷилди чаҳорум силсилакитобҳои Маҳдии Озаряздӣ “Қиссаҳои хуб барои бачаҳои хуб” муроҷиати ҷолиберо мехонем ба бачаҳо ва волидони онҳо. Аммо чун китоб пурра аз ҳикоёти ибратомӯзи “Маснавии маънавӣ”-и нобиғаи ҳар давру замон Мавлоно Ҷалолуддини Балхӣ фароҳам омадааст, муаллиф дар пешгуфтор аввал аз ӯ ёд кардааст. Дар кито 23 қиссаи ҷолиб ва шавқовар аз ин шаҳкори адабиёти ҷаҳон ба забони хеле фаҳмо гирдоварӣ шудааст.

Ҷалолуддин Муҳаммад Балхӣ ё Румӣ, аз маъруфтарин орифону шоирон ва суханварони адабиёти асри 13-и форс-тоҷик аст. Соли 1207 дар шаҳри Балх таваллуд шудааст. Номаш Муҳаммад, лақабаш Ҷалолуддин, бо тахаллусҳои Мавлавӣ, Мавлоно, Мавлавии Румӣ ва Муллои Румӣ низ шуҳрат дорад.

Ҷалолуддини Балхӣ бо аҳли хонадон ҳангоми ҳуҷуми муғулҳо аз Балх ба Нишопур ҳиҷрат кард. Падараш Баҳоуддин Валад аз орифону донишмандони замони худ буд. Ҷалолуддин Муҳаммад донишҳои ибтидоиро назди падар фаро гирифта, сипас бо аҳли хонадон аз Нишопур ба Ҳиҷоз, Шом, Ҳалаб, Арзанҷон сафар карда, назди олимони ин шаҳрҳо ба омўзиши илоҳиёт, фиқҳ, риёзиёт, таърих ва дигар илмҳои маъмули замон машғул шуд. Соли 1232 Ҷалолуддин ба ҳалқаи шогирдони Сайид Бурҳонуддин Муҳаққиқи Тирмизӣ пайваст ва аз ў тариқати суфия ва шариат омўхт. Ҷалолуддин баъди вафоти Сайид Бурҳониддин барои такмили дониш ба Шому Ҳалаб рафт ва дар мадрасаи Ҳалавия ба омўзиши улум пардохт. Сипас ў ба Қунияи Рум рафта, он ҷо ба тадриси шогирдон машғул шуд.

Ҷалолуддини Балхӣ соли 1244 дар Қуния бо Шамси Табрезӣ, ки суфии ҷаҳонгарде буд, ошноӣ пайдо кард ва зери таъсири андешаҳои ў қарор гирифт.

Ҷалолуддин соли 1273 дар Қунияи Рум дори фониро падруд гуфт.

«Маснавии маънавӣ», «Фиҳи мо фиҳи», «Мактубот», «Маҷолиси сабъа» ва «Девони Шамси Табрезӣ» аз ҷумлаи осори муҳим ва арзишманди ўянд.

«Маснавии Маънавӣ» аз ҷумлаи осори гаронбаҳои адабиёти форс-тоҷик аст, ки шаш дафтар ва бисту шаш ҳазор байтро дар бар мегирад. Дар фарҳанги ҷаҳонӣ камтар китобе то бад-ин ҳад саршори маъонии баланд ва андешаву мазмуни ба ҳам печида аст. «Маснавии маънавӣ» бо фарогирии саршори андешаҳои тозаи инсондўстӣ ва озодманишӣ дар таърихи тамаддуни форс-тоҷик, ислом ва ҷаҳон мақоми баланду шойиста дорад. Ҳамин аст, ки адибу донишманди аҳди Сафавиҳо Баҳоуддини Омулӣ (1547- 1622) ба он баҳои баланд, арзонӣ дошт:

Ман намегўям, ки он олиҷаноб

                       Ҳаст пайғамбар, вале дорад Китоб.

                      «Маснавии маънавӣ»-и Мавлавӣ

                       Ҳаст Қуръоне ба лафзи паҳлавӣ.                       

Ин буд мухтасаре аз таърихи китоби «Маснавии маънавӣ» ва муаллифи он, ки барои шумо донистани он хуб аст. Бачаҳои азиз! Қиссаҳоро хонед, мазмуну муҳтавои онҳоро ҳифз кунед. Бидонед, ки падару модар ганҷи бебаҳоянд ва ба панду насиҳати онҳо гўш бидиҳед: бо одобу ахлоқ ва дониши хуби худ боиси сарфарозии онҳо гардед.

Волидайни азизу гиромӣ!

Достону қиссаҳои пандомўзу ибратбахши ин китоб барои рушду камоли фарзандони шумо муфиду муассир аст.

Муҳаммад Ғаззолӣ басе наку фармуда: «Бидон, ки фарзанд амонатест андар дасти модару падар ва дили вай пок аст, чун ҷавҳари нафис, нақшпазир чун мум ва аз ҳама нақшҳо холист ва чун замин пок аст, ки ҳар тухм, ки андар вай афканӣ, бирўяд. Агар тухми хайр афканӣ, ба саодати дину дунё расад ва модару падар ва муаллим андар савоб шарик бошанд..».

Фарзанд, ки нахли умр ва ширинии ҳаёт аст, пас дар тарбияташ набояд сустию саҳлангорӣ кард. Барои тарбияти фарзанди солеҳ, пеш аз ҳама, таъмини фазои солими хонавода басо муҳимму муассир аст. Аз ин хотир, бояд барои тарбияти саҳеҳи фарзанд фазои солиму мусоидро фароҳам сохт. Дигар воситаи муҳимми рушду камоли фарзанд таълим ва василаи асосии он китоб маҳсуб мешавад. Пас, лутфан, барои таъмини китоб бар фарзанди худ аз ҳеҷ кўшише дареғ надоред! Баъди оне ки фарзанд ба китоб дастрасӣ пайдо кард, лозим аст бо ў дар мутолиа ё баррасии матолиб ва муҳтавои як китоб шарик бошед. Бо ин амал шумо метавонед майлу рағбати китобхониро дар дили фарзандон ба вуҷуд оваред. Муваффақ гардидани фарзанд ва сохтани ояндаи ў ба шумо бастагӣ дорад.

Аз китоби Маҳдии Озаряздӣ “Қиссаҳои хуб барои бачаҳои хуб”, ҷилди 4, Душанбе, “Ирфон”, 2024.

Бачаҳои азиз метавонанд ин силсилакитобро дар толори хониши адабиёт барои кӯдакон ва наврасони Китобхонаи миллӣ, воқеъ дар ошёнаи аввал мутолиа кунанд.

Таҳияи Зарина Зиёвуддинова, мутахассиси шуъбаи адабиёти кӯдакон ва наврасон.