Баҳси саҳми ҷавонон дар рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар як мизи гирд дар Китобхонаи миллӣ

Имрӯз (22.05.2025) дар Муассисаи давлатии “Китобхонаи миллӣ”-и Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ташаббуси шуъбаи адабиёти табиатшиносӣ, техникӣ ва илмҳои дақиқ мизи гирд дар мавзуи “Саҳми ҷавонон дар рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ” баргузор шуд, ки дар он олимону муҳақиқони соҳа иштирок ва вобаста ба масъалаҳои марбута суханронӣ намуданд.

Дар ифтитоҳи ҳамоиш муовини директори Китобхонаи миллӣ Сайфиддин Камолзода суханронӣ намуда, аз муҳим будани мавзуъ ва мақсади ташкили ҳамоиши мазкур ҳарф зад. Сайфиддин Камолзода зикр кард, ки эълон гардидани солҳои 2020-2040 “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф”  бар души мо масъулияти даҳчандро мегузорад, ки ба умқи масъала ворид гардем, роҳҳои ҳавасмандгардонии ҷавононро пайдо намоем ва ихтироъкорону навоваронро кашф созем. Дар ҳамин замина эълони озмунҳои ҷумҳуриявӣ, аз ҷумла “Илм фурӯғи маърифат” яке аз иқдомҳои шоистаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст, ки тайи чанд соли охир баргузор гардида истодааст. Китобхонаи миллӣ низ дар ҳами радиф ҳамоиш ташкил намудааст, то ҳадафу мақсад ва пешниҳоди муҳақиқонро мавриди баррасӣ қарор дода, дар амалӣ намудани онҳо саҳмгузор бошад.

Китобхонаи давлатии патентию техникии Муассисаи давлатии «Маркази миллии патенту иттилоот»-и Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки рисолати асосии он, пеш аз ҳама, ҳамчун муассисаи фарҳангӣ ва иттилоотӣ ҷамъоварӣ, коркарди илмӣ, гурӯҳбандӣ кардан, ҳифзу нигоҳдорӣ, омўзишу тарғиб ва истифодаи самараноки хазинаи муташаккили  иттилоотӣ буда, барои мутолиаи маъхазҳои иттилоотӣ ба хонандагони сершумори гуногунсоҳа шароит муҳайё месозад ва ҳамзамон бо истифода аз захираи бою рангини хеш чиҳати баланд бардоштани фарҳангу маърифат ва худшиносию худогоҳии миллӣ, мусоидат менамояд. Дар ин робита Китобхона муваззаф шудааст, ки хазинаи хешро бо ҳуҷҷатҳои патентӣ, адабиёти гуногунсоҳаи ватаниву хориҷӣ, асноди меъёриву техникӣ пайваста мукаммал гардонад, дар мубодилаи байналмилалии ҳуҷҷатҳои патентӣ фаъолона ширкат варзад, ҳуҷҷатҳои ба хазина воридшударо ба расмият дарорад, хидматрасонии китобдорӣ-библиографиро ба роҳ монад, дар фаъолияти хеш низоми худкори раванди китобдорӣ-иттилоотиро татбиқ намояд.

Дар иртибот ба ин мавзуъ директори Китобхонаи давлатии патентию техникии Муассисаи давлатии «Маркази миллии патенту иттилоот»-и Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон Тоҳир Холиқов ибрози андеша намуда, зикр намуд, ки таваҷҷуҳ ба ихтироъкорӣ ва ихтироъкорон хеле кам ба назар мерасад ва хусусан сар карда аз боғча то мактабу донишгоҳ бояд аз доираи дарсу лексия берун баромада, бо шогирдон кор кунанд. Фанҳои дақиқ махсусан физикаю математика асоси ихтироъкорӣ маҳсуб мешаванд ва бе донистану таваҷҷуҳ надоштан ба ин фанҳо даст ёфтан ба рушди ин соҳа хеле мушкил аст. Мо дар омӯзиш ва бедор намудани завқи хонандагонамон ба ин илмҳо масъул ҳастем. Дар инноватсия-навоварӣ ва зеҳни сунъӣ, ки имрӯз ҷаҳонро такон дода истодааст, мо танҳо ҳамчун истифодабаранда, баромад карда истодаем ва метавонем бо кӯшиш ва дастгирии ихтироъкоронамон ба яке аз истеҳсолгарони ин навъи ихтироъ муаррифӣ гардем.

Сипас, Миршариф Маҷидӣ, номзади илмҳои техникӣ, намояндаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маъруза кард. Вай иброз дошт, ки воқеан саҳми ҷавонон дар рушди илмҳои дақиқ аз ҳар яки мо вобастагии хеле калон дорад. Бояд тафаккури насли наврас зинда карда шавад ва ба илмҳои табиатшиносӣ ҷалб гардад. Мо дар доираи барномаи “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф”  ин корро оғоз карда, то ба тарақии инноватсия расида метавонем.

Ҷавонони мо бояд аз гузаштагонамон ибрат гиранд, аз Форобию Хоразмӣ, Закариёи Розию Абурайҳон Берунӣ ва даҳҳои дигар, ки аз кашфиётҳои онҳо то имрӯз ҷаҳон истифода мебаранд.

Миралӣ Изатов, номзади илмҳои техникӣ, дотсенти кафедраи технология ва таҷҳизоти саноати нассоҷии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.С. Осимӣ вобаста ба ин мавзуъ суханронӣ намуда аз сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат дар самти дастгирии ҷавонон ва махсусан ҷавонони ихтироъкору навовар ёдовар шуд. “Ҷавонон таҳкимбахши илмҳои дақиқ ва риёзӣ буда, метавонанд онро ба авҷи аъло расонанд, дар акси ҳол бо гуфтану гузаштани муҳақиқон ба ҷое расидан хеле душвор аст.”- зикр кард, Миралӣ Изатов.

Сафаргул Одиназода, номзади илмҳои физикаю математика, декани факултети муштараки Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо муассисаҳои таҳсилоти олии Беларус дар мавзуи “Дар бораи як модели самаровари ҳосилнокии рустаниҳои дорувор” суханронӣ карда, мақсади ин омӯзишро дар ҳавасманднамоии шогирдон ба илмҳои табиатшиносӣ ва ошноии онҳо ба рафти таҳқиқ иброз дошт.

Дар дигар қисмати ҳамоиш директори китобхонаи Донишгоҳи техникии Тоҷикистон, номзади илмҳои педагогӣ Мавлуда Сатторова дар мавзуи “Ташаккули фарҳанги ҳуқуқии инноватор-тақозои замон” суханронӣ намуда, гуфт ки бояд ва бояд ба ихтироъкорон ин бахши муҳимми корро омӯзиш диҳем то дар оянда аз ҳуқуқҳои худ огоҳ бошанд, то тавонанд ихтирооти худро аз ҳар гуна хавфу хатарҳои ҷаҳони муосир эмин нигоҳ доранд.

Дар қисмати охири ҳамоиш миёни ширкаткунандагон табодули афкор сурат гирифт. Дар охир пешниҳод гардид, ки “Асосҳои моликияти зеҳнӣ” бояд дар мактабу донишгоҳҳои мо ҳамчун барномаи таълимӣ ворид гардад ва чун алифбои зеҳнӣ сунъӣ омӯзиш дода шавад.

Дар охир ба меҳмонони ҳамоиши имрӯза аз ҷониби Китобхонаи миллӣ ҳамчун рамзи эҳтиром китоби Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон “Забони миллат-ҳастии миллат” тақдим карда шуд.

Наргис НАЗАРЗОДА,
бахши матбуот ва робита бо ҷомеа