Сарсухани Шоири халқии Тоҷикистон Фарзона ба китоби нави Бузургмеҳри Баҳодур
Китоби шоири ҷавон Бузургмеҳри Баҳодур “Тоҷик будан дар ин саро душвор аст”, ки соли ҷорӣ чоп шуд, бо сарсухани Шоири халқии Тоҷикистон Фарзона оғоз мешавад. Хондани ин сарсухан худ шинохти шеър ва шахсияти Бузургмеҳ аст. Бузургмеҳре, ки на танҳо шеър менависад, балки дар фаъолияти журналистӣ ҳам доди қалам медиҳад. Имрӯз беҳтарин мусоҳибаҳову хубтарин мақолаҳои фарҳангиро дар “Ҷумҳурият” ва дигар расонаҳо аз Бузургмеҳр мехонем.
Аммо ин сарсухан ва арзёбии як шоири номвар ва хушкалом дар эҷоди Бузургмеҳр мавқеи дигар хоҳад дошт ва хонандаро бо шоире, ки талош дорад оянда маъруфияти бештар ёбад ва дар адабиёти тоҷик ҷойгоҳи хоса пайдо кунад, бештар ошно хоҳад кард.
Мо ин сарсуханро комил меорем.
ШОИРИ МЕҲРИ МЕҲАН
(Сарсухан ба китоби “Тоҷик будан дар ин саро душвор аст”, 2024)
Дарди ман бисёр, аммо ку забон,
Доғи ман бисёр, аммо ку тавон.
Метавон оё дигар хомӯш буд,
Дар ҳуҷуми теғу шамшеру камон? – мегӯяд Бузургмеҳр.
Бузургмеҳре, ки шоирона ба латофати сухан меандешад, ҳарфу ҳиҷоро дарун ба дарун нодиракориву гавҳарнигорӣ мекунад, бо таъбири ҳазрати Ҳофиз тораҳои бирешимии мӯи суханро бо қалам шона мезанад, шеърро дар ҳарири атласиву парниёнӣ мепечад, ба рӯи вожаҳо атри муҳаббат мефишонад. Аммо вақте дардҳои шадиди иҷтимоъ ҷони ӯро мефишоранд, фарёди урёну алампечу ғамовезаш гиребони фалакро мегирад. Зеро намешавад, фарёду андӯҳу мусибати дилро бо рангҳои алвон нақшу нигор кард, нолаву сӯзро дар коргоҳи латофат нафис намуд, бохтҳову шикастҳоро бо каломи зиннатӣ орост. Вақте дар Ворух ҷони урёни Ватан меларзад ва хешону пайвандон баноҳақ ҷоми шаҳодат менӯшанд, вақте домони намозии мулки аҷдодӣ чарогоҳи ағёр мешавад, вақте дар Бадахшон садои ҷонситони тиру гулӯлаҳо дили Меҳанро шикоф мекунад, вақте размҳову ихтилофҳо сулҳҳову рафоҳҳоро фурӯ мебаранд, вақте дар он сӯи марз ҳамзабонони дилбанди мо бо зулму хиёнат рӯ ба рӯ меоянд, вақте гавҳари ноби забони моро се пора мекунанд, вақте тамоми сайёра аз ҳамлаи куруно нафастанг мешавад, вақте ғаниёни ҷаҳонхора заминрову зиндагиву башарро туъмаи худ қарор медиҳанд, магар мешавад бароҳат ба ишқ, ба зебоӣ, ба баҳор андешид?! Бузургмеҳр ин мафоҳимро дар муҳосираву мусодираи иҷтимоъ мебинад. Дар асре, ки:
Ҳар чӣ хоҳӣ ёфтӣ, аммо муҳаббат гум шуда,
Фарри Яздонӣ куҷо шуд, фарру фитрат гум шуда.
ба арса омадану ҳарфе гуфтану ҷонҳои бедору хуфтаро ангезае додан, осон нест. Аммо Бузургмеҳр бо ин навсабзиву тозаҷавонӣ тавонистааст ба олами сухан вуруднома ёбад ва умедворем, ки дар фарозҳои нотасхири ин олами бадеъ аламафроз мешавад.
Бузургмеҳр бо ҳолу ҳавои имрӯз нафас мекашад ва каломаш оинадори ҳар нафаси Ватан аст.
Шояд бо далели рӯзноманигор будан қисмате аз ҳуруфаш моҳияти маърифативу иттилоотӣ дорад, аммо забони нобу хушоб ва таҳқиқу идроку завқу шӯру назари ҷаҳонбину ниҳонбини шоирона сурудаҳои ӯро басе дилнишину дилнишон кардаанд.
Пуштам аз девори хона канда шуд,
Ман Ватанро пушти дар бишнохтам – мегӯяд Бузургмеҳр ва дар ойинаи кӯчаки як байт ҳикояти ҷонсӯзи садҳо ҳазор тоҷики муҳоҷирро бо тавонмандиву вусъати азим бозгӯ мекунад. Дар ҷое дигар шоир андӯҳи дилашро инчунин мавзун месозад:
Шуморо интизор ин кӯҳсорон,
Шуморо интизор ин обшорон.
Илоҳо зинда баргардед, ёрон!
Ин мисраъҳо басе софу содаву бидуни анборишу ороиш ба назар меоянд, аммо андаруни худ дардҳои кӯҳвораеро нуҳуфтаанд, ки дилҳову ҷонҳоро сӯзи бебаён мебахшад. Ва асли шеър ҳам ҳамин сӯзу дарди бетарҷумон аст, на зебу орои калому лисон.
Бузургмеҳр бо масъулияту маъмурияти фарзандона, бо муҳаббати нотасвири бемунтаҳо, на бо забон, балки бо сад ҷон Ватан мегӯяд. Тоҷик, Тоҷикистон, Меҳан, Хуросон, Кова, Рустам, Фаридун, Сиёвуш, Борбад, Аржанг, Шаҳномаву Шифо… вожагони садрнишини осори ӯянд. Ӯ ба масоили таърихи имрӯзу ояндаи Ватан басе амиқ ворид мешавад ва хулосаи андешаҳояш дар чанд маврид номукаррару ҷадид ҳам ҳаст. Ӯ ба Ватан аз бинишгоҳи хоси худ менигарад ва мекӯшад, ки суханаш дар миёни маҷрои азими ҳуруфи такрор нопадид нагардад. Дар шеъри ӯ мавзӯъ ҳамон мавзӯъ, нигоҳ-нигоҳи дигар аст. Бо он ки ӯ мояву появу лояву ғояи суханро муқаддамтарини аркони осори худ баргузидааст, дар заминаи сохтмони суварии шеър низ таҷрибаҳое кардааст ва ҳунари худро дар ҳар жанр-ғазал, шеъри озоду нимоӣ, мусалласу мусаддасу чаҳорпораву фард ва амсоли ин низ санҷидааст. Бузургмеҳр ба номи инсонҳои азиз эҳдономаҳои зиёде мавзун намудааст. Мо вақте Нодирпурро мехонем, мебинем, ки ӯ бисёр сурудаҳои эҳдоӣ дорад ва меандешем, ки қаҳрамонони ӯ аслан киҳоянд.
Бештарини он исмҳоро худи Нодирпур ба мо ошно мекунад. Аммо қаҳрамонони Бузургмеҳр меҳтарону номоварони муосири моянд, ки бо эшон рабти мустақим дорем: Аҳмадшоҳи Масъуд, Муъмин Қаноат, Гулрухсор, Муҳаммадризо Шаҷариён, Абдунабӣ Сатторзода, Абдухолиқ Набавӣ… Чун ин эҳдономаҳоро мехонем, дармеёбем, ки Бузургмеҳр ҷоншиносу равоншиносу ниҳоншинос ҳам ҳаст ва муфассири умқпаймои ҷавҳару хислати наҷибтарин одамони даврони мост. Дар ин чакомаҳои кӯтоҳ шарҳи ҳолу ҳавои ботинии қаҳрамонон бисёр рӯшан бозгӯ шудааст. Ин азизон ҳама ҷузъи Ватананд ва бо ҳастии тобони худ ҳастии Ватанро комил мекунанд. Ин бахши ашъор ҳам аслан ватанномаи муҳаббатсириштаи Бузургмеҳр аст.
Ҳоло Бузургмеҳр бо қуввату қудрати ишқи Ватан, бо эъҷози табаррукхоки бобоӣ, бо дуову фатвои неки падару модар, бо муждаҳои равонафрӯзу ҷаҳонафрӯзи Манижаву Баҳори нозанин ва тамоми кӯдакони олам, бо пайку саломи сафедорони болоқадди Басманда, бо шамими кибриёии гулҳои афифи кӯҳистон, бо ҳасрати гуселу шодии пешвози ҳар мусофир дар ҷодаҳои муҷаддади шеър қадам мезананд ва раҳ ба раҳ бо умеди тозакориҳои беқиёс худро ба дурдастҳои мастур мебарад.
Бигзор, дили мунири Бузургмеҳри мо минбаъд низ пажӯҳишкадаи дарду меҳру ишқу ормони Ватан бошад. Бигзор, сухани ҷавҳарафрӯзи ӯ рӯшангари имрӯзу фардои миллат шавад ва барои ҳар тоҷики раҳпӯву ояндаҷӯ оби бақо гардад. Илоҳо, Ҷаҳондори якто барояш фурсату фитрату маърифату рисолати азимро эҳдо созад, то ифтихори Тоҷик буданро бо шоистагиву боистагӣ ба аҳли ҷаҳон боз намояд.
ФАРЗОНА,
Шоири халқии Тоҷикистон