Сухан аз Ҷанги Бузурги Ватанӣ
Мутобиқан 80 сол пеш 22 июни соли 1941 Ҷанги Бузурги Ватанӣ оғоз ёфт. Ҳамон рўзи якшанбеи 22 июн ба воситаи радио изҳороти Ҳукумати Шўравӣ садо дод, ки сатрҳои он имрўз ҳам дар хотири насли калонсоли ҷумҳуриҳои собиқи шўравӣ ва кулли ҷаҳон боқӣ мондааст.
Дар изҳорот аз ҷумла гуфта шуда буд: «Олмони фашистӣ соати 4-и субҳи имрўз бе ягон огоҳӣ ва бе эълони ҷанг ба Иттиҳоди Шўравӣ ҳуҷум оварданд. Онҳо ба қаламрави мамлакати мо зада даромада, дар бисёр минтақаҳо ба посгоҳҳои сарҳадӣ ҳуҷум оварданд, ҳавопаймоҳои душман шаҳрҳои Житомир, Киев, Севастопол, Каунас ва ғайраро бомбаборон карданд».
Ҳамон рўз барои халқҳои шўравӣ давраи фоҷиабор ва муборизаи қаҳрамонона барои озодии мамлакат – Ҷанги Бузурги Ватанӣ оғоз ёфт. 22 июни соли 1941 Фармони Раёсати Шўрои олии Иттиҳоди Шўравӣ дар бораи сафарбар намудани мардону ҷавонон ба хизмати ҳарбӣ интишор ёфт. Халқи шўравӣ ба ҳимояи Ватан бархост. Рўзи аввали ҷанг бештар аз сад нафар сокини шаҳри Сталинобод ба Комиссариати ҳарбӣ ариза навишта, хоҳиш намуданд, ки онҳоро ба сафи Артиши сурх шомил созанд. Дар байни онҳо 30 нафар зан ҳам буд.
Рўзҳои аввали ҷанг ба Комиссариатҳои ҳарбӣ зиёда аз 10 ҳазор ариза ворид шуд. Ҷумҳурии Тоҷикистон тўли солҳои ҷанг ба фронт чандин полкҳо ва бригадаҳоро ташкил намуда фиристонд. Аз соли 1941 то 1943 аз Тоҷикистон қариб 100 ҳазор нафар ва то моҳи маи соли 1944 – 214696 нафар ба ҷанг фиристода шуд, ки ин 15% аҳолии ҷумҳуриро ташкил медод.
Солҳои ҷанг фидокорӣ ва қаҳрамонии аскарону афсарони шўравӣ ҳудуд надошт. Халқҳои ҷаҳон қаҳрамонии муҳофизони қалъаи Брест, ҳимоятгарони Ленинград, Сталинград, Киев, Маскав ва ғайраро то ҳол фаромўш накардаанд. Ҷанги Бузурги Ватанӣ 1418 шабонарўз давом кард. Дар мубориза ба муқобили ишғолгарони фашистӣ қариб 27 миллион нафар қурбон шуд. Бояд гуфт, ки ягон мамлакати ҷаҳон дар тамоми таърихи инсоният дар ягон ҷанг чунин қурбонӣ надодааст. Ҷанги Бузурги Ватанӣ фоҷиаи бузурге буд, ки тақрибан ба ҳамаи хонаводаҳои шўравӣ дахл дошт. Ин ҷанг бо ғалабаи комили халқи шўравӣ анҷом ёфт. 22 июн халқҳои ҷаҳон дар назди рўҳи муқаддаси қурбониёни ҷанг сари таъзим фуруд меоранд.
Иди Ғалаба ин идест, ки ҳамчун рўзи пирўзии сулҳ бар ҷанг ва некӣ бар бадӣ яке аз дурахшонтарин саҳифаҳои таърихи бисёр кишварҳои ҷаҳон ва умуман башарият ҳамасола пуршуҳ таҷлил мешавад. Дар ин рўз эҳтирому пос доштани хотираи шаҳидони Ҷанги Бузурги Ватанӣ қарзи ҷонӣ ва муқаддаси ҳар як фарди ҷомеа мебошад. Мардуми шарафманди тоҷик ҳамасола иди Ғалабаро дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ бар зидди истилогарони фашизм ботантана ва бо шукўҳи хоса ҷашн мегиранд.
Солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ кормандони китобхона дар қисмҳои Артиши Сурх, нуқтаҳои даъват, қаторҳои ҳарбии санитарӣ, бемористонҳои ҳарбии Сталинобод ва ғайра фаъолият карданд, корномаҳо нишон доданд. Аз зумраи кормандони китобхона Саид Пўлодов, Николай Николаевич Пятахин, Андрей Павлович Ларин, Иван Константинович Ковленко, Николай Василивич Скачков, Олга Никалаевна Абрамова, Антонида Григоревна Кайбичева, Иван Григоревич Дмитриев, Евгений Григорьевич Беляков, Белан Василий Георгиевич ва дигарон ба фронт сафарбар шуданд.
Ҳазорон нафар фиристодагони Тоҷикистон дар ин муҳорибаҳо ва озод кардани халқҳои Аврупо аз фашистон иштирок намуда, аз худ қаҳрамониҳои бемислу монанд нишон додаанд. Умуман дар муҳорибаҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ беш аз 300 ҳазор нафар фиристодагони Тоҷикистон иштирок намудаанд. Онҳо барои дифои Ватан ва шарафу номуси мардуми худ дар сангарҳо мубориза бурда, зиёда аз 92 ҳазор нафарашон дар майдонҳои набард ҳалок шуданд. Ба нишони қадрдонии далерию қаҳрамонӣ 54 нафар ҳамватанони мо бо унвони олии ифтихории Ватан — Қаҳрамони Иттиҳоди Шўравӣ, 21 нафар бо ҳар се дараҷаи ордени «Шараф» ва зиёда аз 60 ҳазор нафар бо ордену медалҳо сарфароз шуданд.
Хотираи неки ширкаткунандагони Ҷанги Бузурги Ватанӣ ҷовидон бод!
Валиев Ҷамил
Русский