Аз “Намунаи адабиёти тоҷик”-и устод Садриддин Айнӣ. Қозӣ Абдулҷаббори Ургутӣ
(Таваллуд 1970, вафот- 1318/1900)
Дар тазмини “Дил барканам ман аз туву бардорам аз ту меҳр” гуфта:
( Аз тазкираи Мӯҳтарам)
Чун гирдбоди оҳ зи хокам кашад алам,
Бар фарқи рӯзгор нишонад ғубори ғам.
Чун дил ба ҷои хеш бувад к-аз ниҳеби дард,
З-ин ошёна тоири ором карда рам.
Бахшад ҳазор куштаи чашми туро ҳаёт,
Лаълат латифае, ки берун орад аз адам.
Гирад ба ҳар ду даст сари худ аҷал зи бим,
Ҷое, ки ғамзаи ту кашад ханҷари ситам.
Дар аҳди ман зи даҳр маҷӯ хушдилӣ, ки ҳаст,
Дар шишаи замона вуҷуди замони ғам.
Эй Тӯр, ваъдаи ту фаромӯшии вафо
В-эй тарзи ғамзаи ту ҳамоғӯшии ситам.
Завқи ғами ту турракаши шонаи тараб,
Шавқи лаби ту саршикани шаҳнаи алам.
Аз ваъдаи ту шавқ ба ташвиқ мубтало,
Бо ишваи ту фитна ба ошӯб муттаҳам.
Лаъли ҳаётбахши ту ҷое, ки дам занад,
Набвад Масеҳро зи хиҷолат маҷоли дам.
З-эъҷози ҳусни туст, ки килки қазо бисӯхт,
Бар лаъли оташин хати сабзат чу зад рақам.
Ҳам худ бигӯ: раво бувад, эй бевафо, ки ман,
Маҳрум бошам аз туву ағёр муҳтарам?
Маҳрам ба базми васли ту ғайру маро зи бим
Мурғи умед пар назанад гирди он ҳарам.
Даст афканӣ ба дӯши рақибон ба рағми ман,
В-аз чанги ман бурун кашӣ он зулфи хамбахам.
Бо дӯстон ба кинаву бо душманон ба меҳр?
Минбаъд гар сулуки ту ин аст, лоҷарам,
“Дил барканам ман аз туву бардорам аз ту меҳр”,
Гӯям: насибам ин шуда аз гардиши сипеҳр.
КАСРАТ
Аз Фарғона, аз шуарои дарбори Умархон аст.
(Аз “Туҳфат-ул-аҳбоб”)
То ба гашти боғ гулгунсавор омад бурун,
Гул ба пеши дидаи булбул чу хор омад бурун.
Бе ҳарими васли ту дилро набошад иззате,
Чун шуд ин девона, то аз кӯи ёр омад бурун.
Эй дил аз қайди тааллуқ бигзару озод шав,
Ҳар ки Маҷнун шуд, зи ранҷи рӯзгор омад бурун.
Гашт то Касрат ғуломи даргаҳи Султон Умар,
Дар миёни аҳли маънӣ номдор омад бурун.
КАМОЛИ БУХОРОӢ
(Вафот-1287 ҳиҷрӣ)
(Аз “Туҳфат-ул-аҳбоб”)
Субҳи эҷодам нафаспарвардаи шоми ғам аст,
Дар қафас мурғи дилам побастаи доми ғам аст.
Аз хати пешониам ҷуз яъс натвон дид кас,
Дар нигинам сарбасар хамёзаи номи ғам аст.
Нашъаи минои айшам ғайри навмедӣ набуд,
Ишратам равнақфазои гардиши ҷоми ғам аст.
Гарди имкон аз ҳудусам шӯриши оғоз буд,
Ҳосил аз савдои нақди фурсат анҷоми ғам аст.
Гаҳ алам, гаҳ нола, гаҳ хуни диле гул мекунад,
Гардиши рангам асарпарварди пайғоми ғам аст.
Ҳасратам дар дам шикастам, ҳар чи ҳастам, нолаам,
Соғарам аз чархи каҷ лабрези анъоми ғам аст.
Дафтарамро нест ҷуз тазъиф аъмоли дигар,
Баски сар то пои ӯ марқуми арқоми ғам аст.
Он чи дар қисмат маро аз хони алвон шуд, Камол,
Аз ғизои субҳу шомам пухтаву хоми ғам аст.
Матлаъ
Гар бингарам ба гул, зи рухат дур хор бод,
В-он хорро ба дидаи ман кору бор бод.
ҚОЗӢ КОМИЛИ ҲИСОРӢ
(Вафот-1334)
(Аз тазкираи Афзал)
Ҷигаррешам, кабобам, дилфигорам, ахгари ишқам,
Ғарибам, мустамандам, бекасам, хоки дари ишқам.
Асирам, бенаво афтодаам дар кӯи ғам, ё Раб,
Сиришкам, нолаам, доғам, сипанди маҷмари ишқам.
Шарорам, шӯълаи оҳам, зи по афтода дар роҳам,
Гирифторам, адоям, ошиқам, сардафтари ишқам.
Харобам, дидахунобам, зи ишқаш дар табу тобам,
Ҳарифам, бедилам, риндам, шаҳиди ханҷари ишқам.
Китобам, дафтарам, таълими хатти ҷими абрӯям,
Баёзам, абҷадам, машқам, саводам, мистари ишқам.
Майам, майхораам, бебодаам, мадҳушам аз мастӣ,
Сафои соғарам, дурдикашам, равшангари ишқам.
Каминам, Комилам, оҷиз, дуогӯист ойинам,
Дилу ҷонам, забонам, дар дуои роҳбари ишқам.
Яке аз зарифони Бухоро ба ин ғазали Комил ин байтро илова намудааст:
Ҷувозам, даббаам, дӯлам, ба даври кунда машғулам,
Зи каф то шона равған гаштаам, равғангари ишқам.
Метавон гуфт, ки ба ин як байт маънои сар то пои ин ғазал хулоса шудааст.
Аз китоби Садриддин Айнӣ “Намунаи адабиёти тоҷик”, нашри соли 2010.
Таҳияи Манижа Ибрагимова,
мутахассиси пешбари шуъбаи
тарғиб ва барномаҳои фарҳангӣ.