Муаррифӣ. Туғрал Шокиров: «Забон – рукни давлат»
Ин китоб мақолоти солҳои охири академик Туғрал Шокировро гирд овардааст, ки фарогири масоили мухталифи забоншиносӣ, адабиётшиносӣ, таърих ва ёдномаву меҳрномаҳост. Муаллиф дар онҳо диду назар ва андешаҳояшро роҷеъ ба масъалаҳои марбута иброз намуда, барои ҳалли муаммоҳои мавҷуда саҳмгузорӣ доштааст. Маҷмўа барои муҳаққиқон коршиносон, аҳли эҷоду донишҷўён муфид хоҳад буд.
Муаллиф дар пешгуфтор навиштааст, ки забон дар ҳар давру замон дар хидмати соҳибонаш буда, баробари онон, яъне аҳли ҷомеа дар таҳаввул аст. Зеро он маҳз барои ҷомеа хидмат мекунад ва ҷамъият вайро бунёд мегузорад, мепарварад ё аз байн мебарад. Аз ин ҷост, ки забон баробари ҷомеа пеш меравад ё таназзул меёбад.
Таърих исбот кардааст, ки таназзули забон фанои халқу миллат аст. Бинобар он забонро чун гавҳараки чашм эҳтиёт бояд кард, то осебе набинад, баръакс доимо дар рушд бошад. Эҳтиёти забон дар тоза доштан, ғанӣ гардонидан, дар парвариши доимӣ доштани он аст.
Забон мисли ҷон дар тани инсон аст. Инсон чун лаҳзае нафас накашад, ҷон мемирад, аз ҳаёт маҳрум мешавд. Забон ҳам чун замоне аз истифода монд, аз байн хоҳад рафт. Он неъматест ҳамеша бо мо. Вале мо на ҳамеша онро қадр мекунем, аксаран нисбаташ бепарвоӣ менамоем, намепарварем онро. Вай навозиш мехоҳад, мо дасти навозиш дур медорем. Мисли он, ки ба назари ҳар фарзанд падару модар абадианд. Фарзанд медонад, ки ҳар лаҳзаи бо онон будан ғанимат аст, вале пас мегузорад, бояд кори заруреро ба анҷом расонад. Аз рафтанашон дар ғафлат мемонад. Чун аз байн рафтанд, во дареғо мехонад. Чунин аст адоти зиндагонӣ.
Хоҳем, ки забонамон бароямон доимо хидмат кунад, қувват гирад, бояд рушди онро таъмин намоем. Таъмини рушди забон қарзи ҳар як соҳибзабон аст.
Забони тоҷикии мо хушбахтона, пири танумандеро мемонад, ки аъзои баданаш солим. Фақат онро саломат бояд дошт. Бинобар он мо чун як соҳибзабон доир ба масоили забон гоҳо андеша рондаем пароканда ва дастнорас. Хостем онҳоро ҳамоварӣ намоем, ба умеде, ки шояд барои хонандае баҳрае бирасад. Дар ин радиф чанд чакидаи дигар низ чой гирифтанд, ки ба назарамон манфиатбахш намуданд, вале қазоват аз Шумост хонандаи гиромӣ.
Китоби Туғрал Шокиров “Забон – рукни давлат”-ро шумо метавонед дар Китобхонаи миллӣ бихонед.
Ҷамила Гирдакова, сармутахассиси
“Маркази забони тоҷикӣ ва
омўзиши забонҳои хориҷӣ”