Як рӯзи адабиёт дар таърихи башар. 21 –уми июн

Соли 836 дар Бағдод шоир ва нависандаи араб Ибни Румӣ чашм ба олами ҳастӣ кушод. Алӣ бинни Аббос бинни Ҷариҷ ё Ҷарҷис ё Ҷурайҷ маъруф ба Ибни Румӣ аз ҷумлаи шоирони арабсарои  садаи 3 ҳиҷрии қамарӣ дар даврони Аббосиён ва ҳамасри Муътазид – шонздаҳумин халифаи Аббосӣ дар Бағдод буд.

Ибни Румӣ дар Бағдод ба дунё омад. Падари вай асолатан Румӣ ва аз маволии бани Аббос, вале модараш эронӣ буд. Дар бистсолагӣ бо шоирӣ рӯз мегузаронд ва дар замони авҷи худ шоири номӣ шуд, ки аз ӯ девони бузурге боқӣ мондааст.

Вай дар синни 59-солагӣ бар асари беморӣ даргузашт, вале баъзеҳо гуфтаанд, ки даст ба худкушӣ зада буд ва ё аз заҳре фавтид, ки хӯронда буданд.

Соли 1797  дар Санкт-Петербург шоири декабрист, иштирокчии фаъоли шӯриши майдони Сенат Вилгелм Карлович Кюхелбекер ба олам омад.

Кухелбекер Вилгелм Карлович дар Эстония, дар оилаи ашрофзодаи немисҳои рус ба воя расидааст.  Ў нисбат ба ҳамсинфон адабиёт, таърих ва фалсафаро беҳтар медонист ва ҳама вақт ба дигарон дар илмомўзӣ кўмак мекард. Баъзан шеър менавишт. Ба ў ашъори Пушкин писанд буд ва ба ҳунари шоирии ў хеле самимӣ ва бо муҳаббат муносибат мекард. Аммо дар баробари ин, агар чизе ба ӯ маъқул набошад, хомўш наистода эрод мегирифт.

Лирикаи ў беҳтарин қисмати эҷодиёташ ба шумор меравад, ки дар он ангезаҳои шаҳрвандӣ нодиранду ангезаҳои диниву кайҳонӣ бошад,  бартарӣ доранд. Услуби Кухелбекер умуман риторикӣ буда, забонаш рангин аст. Он чизе ки ӯ навиштааст, ҳанӯз ҷамъоварӣ нашудааст,  худаш достони «Марги Байрон», мазҳакаи пурмазмуни «Рўҳҳои Шекспир», асрори «Ижорский»-ро алоҳида чоп кардааст. Якчанд песааш ба «Маҷмуаи ашъори декабристҳо» дохил шудаанд. «Шеърҳои мунтахаби В. Кухелбекер» дар Шо-де-фонс (1880)  нашр шудаанд. Рӯзнома ва достони «Жиди абадӣ» дар «Русская Старина» чоп шудааст.

Соли 1824 нависанда Гавриил Иванович Добринин даргузашт.

Гавриил соли 1752 дар деҳаи Радогош ноҳияи Севскии вилояти Белгород таваллуд шудааст. Падараш коҳин буд, ки дар хурдсолии Гавриил  вафот кард. Гавриил маҷбур шуд, ба хонаи бобояш кӯчад. Вай аз бобои худ хондану навиштанро ёд гирифт. Добринин муаллифи қайдҳои «Саргузашт ё ҳаёти Гавриил  Добринин, ки худи ӯ дар Могилев ва Витебск навиштааст» ба шумор меравад. Он барои таърихи ҳаёти рўҳониёни рус аҳамияти калон доранд. Аз ҷиҳати аҳамият «Саргузашт»-и Добрининро бо қайдҳои Болотов дар бораи таърихи ашрофони рус баробар кардан мумкин аст.

Соли 1840 шоири гурҷӣ Акаки Ростомович Тсеретели ба дунё омад.

Тсеретели Акаки Ростомович дар деҳаи Схвитори  дар оилаи ҳокимон ба воя расидааст. Дар гимназияи Кутаиси таҳсил карда, хатмкардаи факултаи забонҳои шарқи Донишгоҳи Петербург (1863) мебошад. Соли 1864 Тсеретели ба Схвитори баргашта, нависандаи касбӣ шуд. Тсеретели «ҳаёти воқеиро» мавзӯи шеър эътироф кардааст. Дар адабиёт самти дурандешонаро тарафдорӣ мекард ва ба андешаи ў бояд воқеиятро бо тамоми гуногуниву зиддиятҳояш таҷассум карда, онро шарҳ диҳӣ ва довараш бошӣ. Шеърҳои замони донишҷўӣ навиштаи Тсеретели «Суруди корӣ», «Суруди даравгарон», «Иқрори деҳқон», «Аллаи имеретӣ» бо муҳаббати амиқ нисбат ба меҳнаткашон ва эътироз ба муқобили беадолатии иҷтимоӣ  фаро гирифта шудаанд. Шеърҳои «Мухамбази» (1892), «Ман оҳиста ба кўҳ баромадам» (1875), «Бомдод» (1892) ва ғайра шоҳасари лирикаи ватандустӣ мебошанд. Таърихи қаҳрамононаи халқи гурҷӣ дар шеърҳои таърихии «Баграти бузург» (1875), «Торнике Эристави» (1884), «Ҳикояи Кикола» (1889), «Натэла» (1897), дар драмаҳои назмии «Тамари маккор» (1885), «Патара Кахи» (1889) ва дар повести таърихии «Баши-Ачуки» (1895—1896), ки яке аз беҳтарин намунаҳои адабиёти бадеии гурҷӣ мебошад, тасвир шудаанд. Ҳатто дар замони зиндагонии Тсеретели шеърҳои ў шўҳрати калон пайдо карда, ба сурудҳои халқӣ табдил ёфтанд.

Соли 1905 дар Порис нависандаи фаронсавӣ, намоишноманавис, файласуф, барандаи Ҷоизаи Нобел дар бахши адабиёт Жан–Пол Сартр дар соли 1964 чашм ба олами ҳастӣ кушод.

Падараш Жан Батист Сартр муҳандиси баҳрӣ буд. Модар Анн-Мари Швейтсер аз оилаи олимони машҳур буд. Баъди марги сардори оила Анн-Мари писари хурдиашро ба хонаи бобояш Чарлз Швейтсер бурд. Бобо набераашро аз мактаби давлатӣ гирифта, беҳтарин муаллимонро барои таълими ў даъват кард. Чанд сол писарбача дар танҳоӣ зиндагӣ мекунад ва тамоми вақти худро ба таҳсил мебахшад. Ҳаёти ӯ дар соли 1917 бо издивоҷи модараш, ки ўро бо худ ба Ла Рошел бурд, тағйир ёфт.

Дар соли 1920 Сартр ба Порис баргашт ва дар он ҷо литсейи Генри IV-ро хатм кард. Дар баробари ин, аввалин асарҳои нависандаи ҷавон дар матбуоти даврии маҳаллӣ ба табъ расидаанд. Баъдан омӯзиши фалсафа дар Ecole Normale Supérieure, хидмат дар неруҳои ҳавошиносӣ ва таълим дар литсейҳои мухталифи Фаронса буд.

Сартр аввалин асарҳои бузурги худ, аз ҷумла асари машҳури фалсафии «Нафрат»-ро навишт, ки дар охири солҳои 30-юми асри 20 чашми инсониятро ба ҷаҳони  бемаънӣ боз кард. Дар баробари ин достони пуршукўҳи «Девор» аз чоп баромад. Ҳарду асар ба унвони «Китоби сол» сарфароз гардиданд.

Дар солҳои Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ нависанда рисолаи азими фалсафии «Ҳастӣ ва нестӣ», инчунин якчанд песа – «Магасҳо», «Дастони ифлос» ва «Пушти дари маҳкам»-ро навишт. Муваффақияти ин асарҳо ба дараҷае бузург буд, ки Сартр тавонист аз омӯзгорӣ даст кашад ва худро комилан ба эҷодкорӣ бахшад. Дар тӯли чанд соли оянда, «рўйхати дастнависҳои» муаллиф бо омӯзиши ҳаёт ва фаъолияти Жан Жене ва Чарлз Бодлер, тетралогияи нотамом «Роҳҳои озодӣ» ва романи таҷумаиҳолии «Калом» пур шуд.

Чунин фаъолияти пурҷўшу хуруш бетаъсир намонд.  Дар соли 1964 Сартр ба Ҷоизаи Нобел дар бахши адабиёт пешбарӣ шуд, аммо аз тарси он, ки шӯҳрати барандаи ҷоизаи Нобел ба унвони як сиёсатмадор ба ӯ соя меафканад, нависанда аз гирифтани ҷоиза даст кашид. Жан-Пол Сартр дар давоми 20 соли минбаъдаи умраш аз адабиёт ва фалсафа дида, бештар ба сиёсат машғул шуд. Вай дар Конгресси халқҳои Вена ҳамчун тарафдори сулҳ яке аз аъзоёни Шўрои Умумиҷаҳонии Сулҳ интихоб гардид.

Дар солҳои охири ҳаёти худ Сартр аз сабаби босуръат инкишофёфтаи глаукома амалан чизеро намедид. Вай дигар имкони навиштанро надошт, бо дӯстонаш дар бораи рӯйдодҳои сиёсӣ баҳсу мунозира мекард, мусиқӣ гӯш мекард ва аз садои Симон де Бовуар, ки ба ӯ китоб мехонд, лаззат мебурд.

Нависанда 15 апрели соли 1980 вафот кард. Аз ҳама бештар самимиятро қадр мекард, аз ин рӯ хоҳиш кард, ки оромона ва бе садои нолозим ўро ба хок супоранд. Аммо ҳангоме, ки ўро ба самти қабристон мебурданд, ҳудуди 50 ҳазор нафар аз порисиён ба онҳо ҳамроҳ гардида, хостори гиромидошти хотираи бузургтарин файласуф шуданд.

Соли 1910 дар хоҷагии деҳқонии Загореи вилояти Смоленск, нависандаи шӯравӣ, шоир Александр Твардовский ба олам омад.

Александр Твардовский дар оилаи оҳангари деҳқон таваллуд шудааст. Ӯ аввал дар мактаби деҳот, баъд дар Донишкадаи омӯзгории Смоленск таҳсил кардааст, аммо курси сеюм онро тарк карда, соли 1939 Институти фалсафа, адабиёт ва таърихи Маскавро хатм мекунад.

Ба навиштани шеър барвақт шурўъ кард: дар синни 14-солагӣ ҷасурона онҳоро ба рўзномаи Смоленск «Рабочий путь» фиристод, ки он замон М.Исаковский дар он ҷо кор мекард ва барои нашри онҳо ба шоири ҷавон кўмак кард.

Соли 1936 аввалин достони калони Александр «Кишвари мӯрчаҳо» нашр шуд, ки он ба таври васеъ машҳур гашт.

Достони  «Василий Теркин»-и (1941-1945) Твардовский ҳам хеле машҳур гардид, ки он дар эҷодиёти шоир асари асосӣ ба шумор меравад. Соли 1946 шеъри «Хона дар канори роҳ»-ро, ки дар солҳои ҷанг оғоз карда буд, ба охир расонд.

Солҳои 1950-1960 достони «Аз дуриҳои дур» навишта шудааст. Дар баробари назм Твардовский наср низ менавишт: соли 1947 дар бораи ҷанги гузашта китоби «Ватан ва ғарибӣ»-ро аз чоп баровард.

Солҳои 1950-1954, 1958-1970 сармуҳаррири маҷаллаи «Новый мир» буд, аз ҳуқуқи чопи ҳар як асари боистеъдод, ки ба идора меомад, мардонавор дифоъ кардааст.

Чанде пас аз барканор шуданаш аз вазифа ва тақрибан пурра иваз шудани ҳайати таҳририяи маҷалла, ӯ аз саратони шуш даргузашт.

Соли 1922 нависандаи англис Роберт Бейтман ба дунё омад.

Соли 1929 нависанда Фёдор Поленов чашм ба олами ҳастӣ кушод.

Фёдор Поленов муаллифи китобҳои: «Дар остонаи рангинкамон», «Пушти дари кушод», «Кишварҳои гарм», «Водии Любосний» ва ғайраҳо мебошад.

Поленов бо Ордени «Барои хизмат дар назди Ватан» дараҷаи IV (28 июни 1999) – барои фаъолияти чандинсолаи пурсамар дар ҳифзи мероси фарҳангӣ, корманди шоистаи маданияти РСФСР (21.06.1989) – барои хизматҳояш дар соҳаи фарҳанги шӯравӣ ва фаъолияти чандинсолаи пурсамар ва 5 медал, аз ҷумла «Барои хизматҳои ҳарбӣ» мукофотонида шудааст.

Соли 1935 дар Кажар нависанда ва намоишноманависи фаронсавӣ Франсуаза Саган, барандаи Ҷоизаи Шоҳзодаи Монако дар соли 1985, ба олам омад.

Франсуаза дар оилаи сарватманд тарбия ёфта, маълумоти аъло гирифтааст. Аввалин романи ӯ «Салом андўҳ», ки соли 1954 навишта шудааст, мисли борони баҳорӣ ногаҳон пайдо шуд.

Порисиёни сермутолиа аз ҷолибӣ ва шавқоварии роман лолу ҳайрон монда буданд,  ки наход онро духтари 18-сола навишта бошад! Сару садоҳо дар бораи муаллифи он зиёд шудан гирифтанд. Вале ин ҷо ягон фиребу найранг набуд – маллиф маҳз Франсуаза Саган буд, ки аз имтиҳони бакалавр ноком шуда, қалам ба даст гирифта буд.

Роман ба 30 забон тарҷума ва сипас ба навор гирифта шуд. Франсуаза барои ин роман 1,5 миллион франк ҳаққи қалам гирифт. Падар маслиҳат дод, ин маблағро дарҳол сарф кунад, зеро аз сабаби бетаҷрибагиаш ин пул метавонад ба ў мушкилӣ ба бор орад.

Нависандаи ҷавон як мошини истифодашудаи «Jaguar XK 140» харид ва иқрор шуд, ки – «Ман аз он фахр мекардам».

Пас аз ин асар дигар романҳо, ҳикояҳо, песаҳо, повестҳои «Шумо Брамсро дӯст медоред?» (1959), «Каме офтоб дар оби сард» (1969), «Касби гумшуда» (1974), «Бонуи тасвиршуда» (1981), «Хастаи ҷанг» (1985) ва ғайраҳо рўи чоп омаданд.

Дар маҷмуъ Саган 22 роман ва якчанд песа навиштааст. Вай хонандагони худро, ҳатто онҳоеро, ки бо танқид ба ӯ ҳамла мекарданду аз романҳои ӯ норозӣ буданд, дӯст медошт ва ҳеҷ гоҳ аз худ дифоъ намекард – танқиди онҳоро одилона медонист.

Франсуа Саган 24 сентябри соли 2004 бар асари эмболияи шуш дар беморхонаи Ҳонфлери Нормандия даргузашт.

Соли 1948 дар Олдершот нависандаи англис Иэн Макюэн  ба дунё омад.

Иэн давраи кӯдакии худро бештар дар Африқои Шимолӣ, Олмон ва Осиёи Шарқӣ,  ки падараш – афсари шотландӣ, тасодуфан дар он ҷо хидмат мекард, гузаронидааст. Пас аз хатми мактаб дар Вулверхэмптон Холл дар наздикии Ипсвич, ба Донишгоҳи Сассекс барои омӯзиши адабиёти англисӣ дохил шуд. Пас аз гирифтани дараҷаи бакалаврӣ дар соли 1970, Макюэн  таҳсилро дар Донишгоҳи Англияи Шарқӣ идома дод ва дар он ҷо баъди хатми курси хаттӣ, дараҷаи магистрро гирифт. Аввалин китоби ў маҷмӯаи ҳикояҳои кӯтоҳи «Ишқи аввал, маросимҳои охирин» соли 1975 нашр шуд, ки барои он соли оянда сазовори ҷоизаи Сомерсет Моэмро гардид. Пас аз се сол маҷмӯаи дуюми ҳикояҳои нависанда бо номи «Миёни рўпўшҳо» аз чоп баромад. Романҳои «Боғи сементӣ» (1978) ва «Роҳати дарвешон» (1981), ки таназзули ахлоқии қаҳрамонони асосӣ – дар мавриди аввал кӯдакони бе падару модар, дар дуюм ҷуфти муътабар – нависандаро ҳамчун устоди насри психологӣ ба ҳамагон муаррифӣ карданд.

Фазои триллери психологӣ дар аксари асарҳои Макюэн  мавҷуд аст – хоҳ романи фалсафии “Кӯдак дар замон” (1987), романи корогоҳии ҷосусӣ “Бегуноҳ” (1990), ки аз ҷониби коргардони машҳури бритониёӣ Ҷон Шлезингер соли 1993 ба навор гирифта шудааст. Аксар вақт, ба нависанда муяссар мешавад, ки сужаеро эҷод кунад, ки хонандаро ба шубҳа орад ва қаҳрамонҳои худро дар ҳолатҳои ғайричашмдошт қарор диҳад, масалан дар романи «Амстердам» (1998), ки ба ӯ ҷоизаи Букер овард, ё «Субботе» (2005), ки дар ҳазорсолаи нав пайдо шуд ва ба ў яке аз қадимтарин ҷоизаҳои адабии Бритониё, Ҷоизаи Ҷеймс Тайт Блэкро овард. Инчунин, асарҳои «Ишқи тоқатфарсо» (1997) ва «Кафорат» (2001) ба ӯ шӯҳрати зиёд оварданд. Иэн Макюэн  дар баробари Ҷулиан Барнс ва Мартин Амис яке аз маъруфтарин нависандагони Бритониё ба шумор меравад.

Соли 1948 дар Лодз нависандаи асарҳои жанри тахайюлии лаҳистонӣ Анджей Сапковский ба олам омад.

Анджей Сапковский Донишгоҳи Лодз, факултаи савдои беруниро хатм карда, аз соли 1972 то соли 1994 дар соҳаи савдо кор кардааст. Соли 1986 ӯ аввалин романи тахайюлии «Ҷодугар»-ро навишт. Аввалин ҳикояҳо дар бораи Ҷодугар дар китоби «Видзмин» («The Witcher») нашр шудаанд. Соли 1990 китоби дуюми нависанда, ки аз ҳафт ҳикояи кӯтоҳ (ҳам нав ва ҳам чопшуда) иборат аст, таҳти унвони «Хоҳиши охирин» рўйи чоп омад ва он соли 1993 дубора нашр шуд. Соли 1992 Сапковскии китоби навро дар бораи Ҷодугар ­– «Шамшери тақдир» нашр кард, ки шаш ҳикояи дигарро дар бар мегирад (ҳамаи ин сездаҳ ҳикоя дар нашри якҷилдаи «Ҷодугар» ба забони русӣ тарҷума шудааст). Дар соли 1994 ӯ достони панҷҷилдаи худро оғоз кард: 1994 – «Хуни элфҳо», 1995 – «Соати нафрат», 1996 – «Таъмид аз оташ», 1997 – «Лонаи фароштурук», 1999 – «Бонуи кӯл».

Соли 1995 «Ҷаҳони шоҳ Артур» нашр шуд.  Сапковский муаллифи сужаи китоб-бозии «Чашми Иррдес»  мебошад, ки дар Лаҳистон хеле маъмул аст. Илова бар ин, Сапковский муаллифи бисёр ҳикояҳои кӯтоҳ «Ҳодиса дар Мичиф Крик», «Мусиқинавозон», «Дар сӯрохи бомба» ва  «Достони Рейневан» мебошад. Асарҳои Сапковский ба забонҳои лаҳистонӣ, чехӣ, русӣ, олмонӣ, испанӣ, финландӣ, литваӣ, фаронсавӣ, инглисӣ, португалӣ, булғорӣ, белорусӣ, итолиёвӣ, шведӣ, сербӣ, украинӣ ва чинӣ нашр шудаанд. Ба гуфтаи ноширон, Сапковский яке аз муаллифони сернашртарин дар Полша ба ҳисоб меравад. Худи нависанда, чун қоида, дар бораи теъдоди китобҳояш сухан намеронад…

Соли 1948 дар шаҳри Жуковкаи вилояти Брянск нависандаи асарҳои жанри тахаюйлии рус Василий Головачев ба дунё омад.

Василий Василевич Головачев соли 1972 Донишкадаи радиотехникии Рязанро бо ихтисоси муҳандиси лоиҳакаши асбобҳои радиоэлектронӣ хатм кардааст. Аз соли 1972 то соли 1974 дар Шарқи Дур хизмат карда, соли 1974 дар Днепропетровск (Украина)  дар Донишкадаи давлатии лоиҳакашии Украина «Металлургавтоматика» ба кор даромад. Соли 1989 донишкадаро тарк кард ва худро пурра ба кори эҷодиёт бахшид. Василий Головачев аз соли 1983 узви Иттифоқи нависандагони Русия (ва Украина) мебошад.

Романҳои «Смерш-2», «Пешгиранда», «Тозиёнаи замон», «Схрон», «Паёмбар», «Одами сиёҳ», «Ҷанговар», «Ҷанг абадӣ нест», «Наҷотдиҳанда», «Майдони ҷанг», силсиларомани «Дар бораи ҷинҳо» ва ғайра,  ки солҳои охир мунтазам  бестеллер мешуданд. Қариб тамоми асарҳои Головачёв ба силсилаи нашриёти ЭКСМО «Шоҳасарҳои тахайюлии ватанӣ» дохил шуда, теъдоди умумии китобҳо ба 20 миллион нусха расидааст, зиёда аз 40 роман ва 40 ҳикоя ва повест навиштааст, ки онҳо зиёда аз 300 маротиба бо теъдоди садҳо ҳазор нусха аз нав нашр шудаанд (теъдоди романи «Смерш-2» қариб ба ду миллион нусха расид).

Соли 1962 дар Ленинград сароянда ва муаллифи сурудҳо Виктор Тсой ба олам омад.

Падари Виктор кореягӣ ва модараш рус буд. ОилаиТсой аз дигарон ягон бартарие надошт ў дар хонаҳои одии шўравӣ ба воя расида буд. Виктор барвақт ба мусиқӣ таваҷҷӯҳ зоҳир кард ва дар синни 14-солагӣ аллакай узви гурӯҳи маҳаллӣ буд.

Фаъолияти меҳнатии Тсой аз он вақте, ки ў дар омўзишгоҳи рассомии Ленинград таҳсил мекард, оғоз ёфт. Дар он ҷо ӯ бо дигар рассомон ва навозандагон вохӯрд, ки онҳо ӯро ба мусиқӣ дилгарм карданд. Муҳаббати Тсой ба мусиқии рок дар ниҳоят ӯро водор сохт, ки соли 1982 гурӯҳи шахсии худ «Кино»-ро таъсис диҳад.

«Кино» дар давоми фаъолияташ дар маҷмӯъ ҳашт албоми студиявӣ баровард, ки ҳар кадоме аз онҳо истеъдод ва диди беназири Тсойро намоиш медоданд. Нахустин албоми ин гурӯҳ бо номи “45” соли 1982 ба табъ расид.  Аввалин композитсияи албом “45” то ҳол яке аз барҷастатарин таронаҳо дар таърихи рокҳои Русия маҳсуб мешавад.

Намоишҳои зиндаи «Кино» низ қисми муҳими муваффақияти онҳо буд. Онҳо бо консертҳои дилошўбу дилчаспашон тамошобинро дар ҳайрат мегузоштанд ва хеле машҳур ҳам буданд. Шояд машҳуртарин консерти «Кино» 15 августи соли 1990 дар варзишгоҳи Лужникии шаҳри Маскав баргузор шуда бошад. Дар консерт беш аз 62 000 нафар ширкат доштанд ва бисёре аз мунаққидон онро «Вудстоки Русия» унвон карданд.

Виктор Тсой 15 августи соли 1990, ҳамагӣ чанд соат пас аз консерти барҷаста дар Лужники бар асари садамаи нақлиётӣ ба таври фоҷиабор даргузашт. Ӯ ҳамагӣ 28 сол дошт. Тамоми кишвар аз марги ӯ мотам гирифт ва то имрӯз марги ӯ ҳамчун талафоти назаррас барои мусиқии рус қабул мешавад.

Соли 1970 дар Маскав нависандаи шӯравии рус, филмноманавис Лев Кассил, барандаи Ҷоизаи Сталини дараҷаи сеюми соли 1951, дар синни 64-солагӣ даргузашт.

Лев Абрамович 10 июли соли 1905 дар Покровская Слободаи вилояти Самара таваллуд шудааст. Лев дар гимназияе, ки баъд аз инқилоб ба Мактаби ягонаи меҳнатӣ табдил ёфт, таҳсил кардааст. Вай бо китобхонаи бачагонаи ба номи Покровская, ки дар он барои фарзандони коргарон мафҳилҳо ташкил шуда буд, ҳамкорӣ мекард. Кассил  соли 1923 ба шуъбаи математикаи факулта ифизикаю математикаи Донишгоҳи давлатии Маскав дохил шуд. Дар соли сеюми таҳсил  ба рӯзноманигорӣ ва нависандагӣ таваҷҷӯҳи ҷиддӣ пайдо кард.

Аввалин ҳикояаш соли 1925 дар рўзномаи «Радио Нюс» чоп шуда буд. Дар соли 1927 В.В.Маяковский дар маҷаллаи «Ню LEF» нависандаи ҷавон Лев Кассилро муаррифӣ намуда, аз китоби аввалини ў «Кондуит» порчаҳоро нашр кард. Кассил инчунин бо маҷаллаи «Пионер», рўзномаҳои «Известия», «Правда Востока» ва «Сибири Шўравӣ» ҳамкорӣ дошт. Аввалин китобҳои очеркҳои илмӣ-оммавӣ барои бачаҳо: «Фабрикаи лазиз», «Сайёрагоҳ», «Киштии ҳарҷогард» аз чоп баромад.  Нависандаро ба ӯ ду достони биографӣ, ки ба классикони адабиёти бачагона табдил ёфтанд, миёни ҳамагон шўҳратманд шуд: «Кондуит» ва «Швамбрания». Ҳарду ҳикоя дар соли 1935 дар як ҷо муттаҳид шуданд. Соли 1937 аввалин романи худро дар бораи варзиш «Дарвозабони ҷумҳурӣ» ва соли 1938 достони «Черёмиш бародари қаҳрамон»-ро навишт. Дар соли 1940 филми бадеии «Бародари қаҳрамон» дар экранҳои мамлакат баромад, муаллифи филмнома Кассил буд.

Дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ Лев Абрамович Кассил мухбири ҷанг буд. Вай дар бораи ҳаёти душвори ҳаррузаи фронт ва акибгоҳ бисёр қайду очеркҳо навиштааст. Соли 1944 повести «Бачаҳои азизи ман»  ва соли 1949 дар якҷоягӣ бо М.Л.Поляновский повести «Кӯчаи писари хурдӣ» навишта шуд, ки ба қаҳрамони пионер Володя Дубинин бахшида шудааст. Барои ин ҳикоя муаллифон дар соли 1951 сазовори Мукофоти Сталинии СССР дараҷаи 3 гардиданд. Пас аз ҷанг Лев Абрамович Кассил китобу очеркҳои публитсистӣ менавишт. Вай ҳамчунин раиси комиссияи адабиёти бачагонаи Иттифоқи нависандагони ИҶШС буд.

Соли 1980 шоир, тарҷумон, ёддоштнависи рус Леонид Мартинов даргузашт.

Мартинов 9 (22) май соли 1905 ба олам омада, айёми бачагӣ ва ҷавонии худро дар Омск гузарондааст. Падараш муҳандиси алоқа буд. Модараш сабаб шуд, ки Леонид ба адабиёт ва санъат шавқу рағбат пайдо кунад. Дар айёми наврасӣ Мартинов адабиёти саргузашти романтикиро зиёд мутолиа мекард, аз он ҷумла асарҳои А. Конан Дойл, Ҷ. Лондон, А. Грин, ҳамчунин география ва илоҳиётро меомўхт, ба техника ва фолклори Сибир шавқу ҳавас дошт. Дар гимназияи классикии Омск таҳсил карда, аммо онро хатм накардааст. Дар соли 1920 ба гурўҳи футуристон – рассомон, ҳунармандон ва шоирони Омск шомил шуд.

Дар соли 1921 вай ба нашри қайдҳои худ дар рўзномаи Омск «Рабочий путь» шуруъ намуд. Нахустин нашри ашъори ӯ дар рӯзномаҳои маҳаллӣ ба ҳамон замон рост меояд. Баъдтар онҳо дар саҳифаҳои маҷаллаи «Чароғҳои Сибир» пайдо шуданд.  Вай ба Сибир, Қазоқистон ва Осиёи Миёна ба сафари хизматӣ меравад, ки таассуроти сафарҳояш дар китоби аввалинаш  – очеркҳои «Хўроки дурушт ё саёҳати тирамоҳӣ ба Иртиш» (1930) инъикос ёфтааст. Таҷрибаи рўзноманигорӣ баъдтар ҳам ба мавзӯъҳо ва ҳам ба назми Мартинов таъсир расонд.

Дар соли 1932 шоирро бо иттиҳоми таблиғоти аксулинқилобӣ ба ҳабс гирифтанд. Фақат як тасодуф  Мартиновро аз марг наҷот дод. Соли 1933 ўро ба бадарғаи маъмурӣ ба Вологда фиристоданд ва то соли 1935 дар он ҷо зиндагӣ карда, дар рўзномаҳои маҳаллӣ ҳамкорӣ мекард. Мартинов баъди бадарға шудан ба Омск баргашт ва дар мавзуи таърихи Сибир як қатор шеърҳо навишт.

Соли 1939 шоир китоби «Шеър ва достонҳо»-ро аз чоп баровард, ки миёни хонандагони Сибир шўҳратманд шуд. Соли 1945 дар Маскав китоби дуюми Мартинов «Лукоморе» аз чоп баромад, ки он кори асосиаш маҳсуб мешавад.

Дар охири солҳои 40-ум ба муносибати нашри китоби «Бешаи Эртсинск» Мартинов мавриди таъқиби маҷаллаву рӯзномаҳо қарор гирифт. Шоирро ба сиёсатпарастӣ муттаҳам карданд ва аз нашри он даст кашид. Китобҳои нави Мартинов танҳо пас аз марги И.В. Сталин рўйи чопро диданд. Аз ибтидои «обшавӣ» то соли 1980 зиёда аз 20 китоби назму наср аз чоп баромад.

Авҷи маъруфияти Мартинов бо нашри маҷмӯаи ӯ «Шеърҳо» дар соли 1961 рост омад. Барҷастатарин китобҳои ду даҳсолаи охир маҷмӯаҳои «Таваллуд» (1965), «Гипербола» (1972), «Бори замин» (1976), «Вомбаргҳои тӯфон» (1979) ва маҷмӯаи «Захираи тиллоӣ» (1981) буданд.

Таҳияи Сафаргул ҲУСАЙНОВА