Алиасғари Шеърдӯст. Устод Муъмин Қаноат фарзанди халафи Носири Хусрав
Шоири номдори точик, устод Муъмин Қаноат, гарчи дилмашғулиҳои вай имрӯзӣ аст, аммо вай дар ҷустуҷуи сурат ва шакли ироаи ин дилмашғулиҳои имрӯзин ба суннати адабии гузашта руҷуъ кардааст.
Ин руйкард дар таваҷҷуҳ ба қавоиди мусиқиëии шеъри порсй ва шеъри арӯзӣ ба наҳви барҷастае намудор аст. Ба ҷуръат метавон гуфт, ки дар миёни шоирони муосири точик ҳеч як ба андозаи Муъмин Қаноат ба қавоиди арӯзи шеъри порсй пойбанд нест ва дар сурудаҳои хеш бад-он иноят надорад.
Ин эҳтимоми вижа ба риояти қавоиди арӯзӣ ва мадди назар доштани қавоиди мусиқии арӯзӣ шеъри порсӣ муҷиб шуда, ки шеъри Муъмин аз баъзе каҷарзишиҳо, ки шеваи шибҳи ҳунармандон аст масун бимонад ва аз саломату салосате, ки лозим аст, бархурдор бошад. Шеваи нигоҳи ў ба шеър бешабоҳат бо устоди бебадили шеъри порсй Малик-уш-шуарои Баҳор нест. Баҳор низ дар ҳаёти шоирии худ дилбастагии тамом ба суннатҳои шеъри нишон додааст. Забони шеъри устод Қаноат имрўзист ва доираи вожагоне, ки дар сохтмони шеъри хеш ба кор гирифта мутанаввеъ. Манзумаҳои баланди вай намоёнгари тавоноӣ ва иқтидори шоир дар ба коргирии қолабҳои шеърии куҳан ҷиҳати халқи мазомини ҷадид аст.
Дар ҳақиқат шеъри Муъмин Қаноат, ҳамонанди шахсияти ўст, асил, бомаҳобат, орому амик ва ба ҳангоми зарурат мамлу аз шўру шавк ва ҳамоса. Муъмин Каноат ҳамчун дигар шоирони тоҷик дарди ҳувият дорад ва ҳувияти худро дар таърихи ниёкон ҷустуҷў мекунад.
Муъмин Қаноат зодаи Бадахшони Тоҷикистон аст, сарзамини лаълу шеьр. Дилбастагии Муъмин ба Ибни Сино аст, ки солҳо дар аҳволу андешаи ў мутолиа карда ва зиндагиномае аз зиндагии ин файласуф таҳия кардааст. Достони баланди манзуми “Гаҳвораи Сино” нишони вобастагии андешаи Муъмин ба мутафаккирони фарҳанги сутурги мост. Аммо Муъмин дар гузашта намондааст ва бар он аст, ки мероси он бузургонро ба имруз пайванд занад то дубора шўру нишоти адаби куҳани забони порсиро эҳё кунад.
Олжас Сулаймонов, шоири маъруфи Қазоқистон ба дурусти фармудааст, ки: “Гоҳе ба рустои дурдасти кўҳистон меравам ва худро муаррифӣ мекунам: Ман дӯсти Муъминам” чаро ки ин маънои тазкираи вуруд ба ҳама ватани Муъмин аст, ки мардуми он диёр дилбохтаи дӯст ва хидматгузори шоир аст.
Шеъри Муъмин чун дигар шоирони тоҷик аз марсия холӣ нест. Марсияи Муъмин ба даргузаштагон нест, марсияи ӯ марсияи ғарибиву ғурбат аз диёри ошно аст. Марсияи ӯ бар гусастан аз пайвандхои дерина аст. Аммо имрӯз Муъмин дигар марсия намехонад. Ӯ ба орзуҳои худ расидааст. Ҳофизияро зиёрат карда, ба хокбӯсии Саъдӣ рафтааст. Пешонӣ бар хоки ҳамосасарои таърихи адаби порсй Фирдавсии азим суда ва бар қабру хокчои сарояндаи “Шоҳнома”, фотиҳа хондааст.
Муъмин фарзанди Носири Хусрав имрӯз меболад. Худи ў мегуфт: “Ба яке аз кишварҳои арабии ҳавзаи Халиҷи Форс рафта будам. Меҳмони амир шудам ва маро муаррифӣ карданд. Амири араб гуфт ба кишвари мо дар халиҷ хуш омадӣ, шунидаам шоирӣ, барои мо шеъре бихон. Филбадоҳа шеъре сурудам, ки радифи он “халиҷи Форс” буд. Амир то охири маҷлис талх шуд ва дигар чизе нагуфт”.
Ба ростй, Муъмин ҷуз фарзанди Носири Хусрав он фарзонаи шуҷоъ нест. Ҳақиқатгуйӣ дар зоти ўст ва шеъри ў таҷаллии чунин руҳияе аст.
Алиасғари Шердӯст, адабиётшиноси эронӣ.
Рӯнавис аз китоби «Суханро қудрати ҷонофарин бахшид”.
Таҳияи Гулрӯ Исмоилова, мутахассиси
Маркази такмили ихтисос.