Муҳаммадсудии Боснӣ  ва «Шарҳи Судӣ бар Ҳофиз»-и ӯ

598

Муҳаммадсудии БоснӣМуҳаммадсудии Боснӣ фарди муҳаққиқ, мутарҷим, муфассир, нависанда, олим, пажӯҳишгар, шоири тавоно ва яке аз донишмандони маъруфи қарни X ва нимаи аввали қарни XI ба шумор меравад. Мавсуф 9 марти соли 1979 (1980) дар Босния ва Ҳерсеговина (воқеъ дар нимҷазариаи Балкан) чашм ба олам кушодааст. Агарчи дар бораи ӯ маълумоти кофӣ дастрас нест, вале он чӣ ҳаст ин аст, ки ӯ тавонистааст ба монанди: Абдулҳусайн Зарринкӯб, Алиакбар Деҳхудо, Бадеуззамон Фурӯзонфар, Забеҳуллоҳи Сафо, Муҳаммадтақӣ Баҳор, Муҳаммад Муин, Ҷалолуддин Ҳумоӣ, Эраҷ Афшор ва дигар ҳофизпажӯҳони форсизабон саҳми худро дар таҳқиқи ашъори Ҳофизи Шерозӣ гузошта ва номаш дар китоби «Ҳофизпажӯҳон ва Ҳофизпажӯҳӣ»-и доктор Абулқосими Родфар ҳамрадифи афроди мазкур дарҷ гардидааст

Осори ба ёдгор монда аз ӯ

Мувофиқи иттилои мавҷуда дар сарчашмаҳо теъдоди осори боқимондаи Муҳаммад Судӣ хеле кам ба назар мерасанд. Аз ҷумла:

  1. «Шарҳи сурурӣ»;
  2. «Шарҳи шамъӣ»;
  3. «Шарҳи Бӯстон»;
  4. «Шарҳи Гулистон»-и Саъдӣ;
  5. «Шарҳи Маснавӣ»-и Мавлавӣ;
  6. «Шарҳи Судӣ бар Ҳофиз».

Дар миёни осори мазкур мавқеи намоёнро китоби «Шарҳи Судӣ бар Ҳофиз» касб кардааст, ки тарҷумаи он ба забони туркӣ соли 1003 ҳиҷрӣ ба итмом расида ва аз беҳтарин ва маъруфтарин асари шарҳии Муҳаммад Судӣ мебошад, ном бурд. Дар асари мазкур тафсири зиёди ашъори Ҳофиз, инчунин ғазалҳо, рубоиёт, маснавиёт, соқинома, муғаннинома, маснавӣ, қасидаҳо ва мухаммас инъикос ёфтааст. Барои дастрасӣ пайдо намудани мардуми форсизабон саҳми муассири Устод Нафисӣ чашмрас аст. Ӯ аз мавҷудияти ин асари арзишманд бо забони туркӣ иттилоъ дошта, тарҷумаи форсии онро ба хонум – доктор, Исмат Сатторзода тавсия намудаанд.

Аз мутолиаи ин китоб маълум мешавад, ки тарҷумаи он ба забони форсӣ аз соли 1341 (1962 милодӣ) оғоз гардида, соли 1347 (1968 милодӣ) ба анҷом расидааст. Ғуломмуҳсин Садри Афшор мегӯяд: «Ин китоби азизро, ки инак бори чорум чоп мешавад, хонум – доктор, Исмат Сатторзода дар соли 1341 оғоз ба  тарҷума карданд.  …Вақте ҳам муҷаллади аввал омодаи интишор шуд, ҳеч ношире ҳозир ба интишораш нашуд ва эшон бори интишори тамоми чаҳор ҷилди онро ҳам илова бар тарҷумааш бар душ кашиданд».

Хулоса, тарҷумаи форсии китоби «Шарҳи Судӣ бар Ҳофиз»-и доктор Исмат Сатторзода, ки тафсири 569 байти ғазалҳои Ҳофизро дар бар мегирад, соли 1347 шамсӣ анҷом шуда ва соли 1357 (1978 мулодӣ) беҳтарин китоби сол дониста шуд. Аз забони муаллиф омадааст: «Китобе, ки ҳамакнун мулоҳиза мефармоед тарҷумаи тафсири «Девон»-и Ҳофиз аст, ба номи «Шарҳи Судӣ бар Ҳофиз». Муфассир номаш Муҳаммад Афандӣ яке аз аҳолии Босна аз Вилояти усмонии қадим ва Югослави ҳолия будааст, ки дар адабиёти форсӣ ва арабӣ тасаллути комил дошта. Чунон ки то кунун тафсирҳое аз ашъори Ҳофиз ба забони англисӣ, фаронсавӣ ва туркӣ ба амал омада маъруфтарин ва муфидтарини онҳо «Шарҳи Судӣ» аст.

Сармутахассиси Маркази
«Тоҷикшиносӣ» Маҳмадвалӣ Зиёев