Сад соли Аминҷон Шукӯҳӣ. Адибе, ки таваллуд ва реҳлаташ ба як рӯз рост омадаст

Сад сол пеш дар ҳамин рӯз, 10-уми июн Шоири халқии Тоҷикистон Аминҷон Шукӯҳӣ ба дунё омад. Ва 44 сол пеш боз ҳам дар ҳамин рӯз, 10-уми июн аз олам гузашт. Ҳамагӣ 46 сол умр дид. Ва дар ин як умри кутоҳ мероси гаронбаҳо аз худ боқӣ гузошт.

АМИНҶОН ШУКӮҲӢ (Ҳоҷибоев Аминҷон) 10 июни соли 1923 дар деҳаи Рӯмони ноҳияи Хуҷанд таваллуд ёфтааст. Баъди хатми курси муаллимтайёркунӣ дар мактабҳои ноҳия омӯзгорӣ кардааст. Солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ дар мақомоти умури дохила хидмат кардааст. Солҳои 1947-1952 мудири шуъба, котиби масъул, ҷонишини муҳаррири рӯзномаи «Ҳақиқати Ленинобод» будааст. Соли 1955 факултаи рӯзноманигории Мактаби олии ҳизбии назди КМ КПСС-ро ба поён расонда, муҳаррири рӯзномаи «Тоҷикистони Советӣ» таъин шудааст. Солҳои 1961-1967 дар вазифаҳои котиб ва ҷонишини раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон фаъолият бурда, сипас, то охири умр, раиси Кумитаи телевизион ва радиои ҷумҳурӣ будааст.

Нахустин шеъраш соли 1942 дар газетаи «Стахановчӣ» ба табъ расидааст. Аввалин маҷмӯаи шеърҳояш «Суруди чашмасор» соли 1948 чоп шудааст, ки аз эҳсоси баланди ватандӯстӣ ва ошиқонаи шоири навқалам дарак медоданд ва бо забони соддаю равонашон ҷозиб буданд. Ҳамин хусусиятҳо дар ашъори маҷмӯаҳои «Ватани сулҳ» (1952), «Рӯзҳои мо» (1954-1955), «Садои дил» (1956), достони «Кӯчабоғи ошиқон» (1962), силсилаи шеърҳои «Муҳаббат ва оила» (1962), «Нафаси гарм» (1964), «Арзи қалам (1971), китоби дубайтию рубоиҳои «Чормағз» (1973) ва ғ. боз ҳам тақвият ёфта, шуҳрату маҳбубияти муаллифашонро дар миёни мардуму аҳли қалам таъмин доштаанд.

Баргузидаҳои ашъори муаллиф баъди сараш дар гулчину маҷмӯаҳои «Кӯчабоғи ошиқон», (1984), «Шохаи райҳон» (2003) ва «Баргҳои тиллоӣ» (2014) ба табъ расидаанд.

Ба туфайли маҷмӯаҳои ашъори «Ил-18 омад» (1968), «Баррачаи дупо» (1964), қиссаҳои «Об аз куҷо меояд?» (1969), «Асад ва Самад» (1972) бачаҳоро бо воқеаҳои мухталифи зиндагӣ ва шахсони гуногунхислат ошно гардонда, дар шинохти неку бад имдодашон расондааст.

Аввалин асари мансури нисбатан калони ӯ ҳикояи «Шаҳло» буд, ки соли 1964 ҳамроҳи Ҳилолиён Аскар навиштааст. Баъдан, дар ҳамқаламии А.Ҳилолиён қиссаҳои «Шаҳло ва Шифо», «Имзои шахсӣ» (1967), романи «Печутоби роҳҳо» (1977-1978) ва «Садафи сиёҳ» (1974)-ро пешкаши хонандагон намудааст. Худ боз муаллифи қиссаи «Парии ҷазира» (1973) аст.

Яке аз устодони мумтози шеъри лирикии тоҷик ба ҳисоб рафта, бисёре аз шеърҳояш оҳангбандӣ шуда, ба таронаҳои маҳбуби мардум табдил ёфтаанд.

Драмаҳои «Кӯчабоғи ошиқон (1964), «Шабҳои фироқ» (1968), «МИВО» (1970), либреттои операи «Бозгашт» (1967), ки ба қалами ӯ тааллуқ доранд дар саҳнаҳои театри Душанбею Хуҷанд мавриди намоиш қарор гирифтаанд. Дар заминаи қиссаи «Об аз куҷо меояд?» филми бадеӣ ҳам офарида шудааст, ки мақбули умум аст.

Баъзе аз навиштаҳояшро ба забонҳои гуногун тарҷума ва чоп кардаанд. Худаш осори алоҳидаи А.С.Пушкин, М.Ю.Лермонтов, О.Райнис, В.Сурков ва дигаронро ба тоҷикӣ гардондааст.

Барандаи Мукофоти давлатии Тоҷикистон ба номи Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ (1965) буда, бо ду ордени «Байрақи Сурхи Меҳнат» ва як «Нишони фахрӣ» мукофотонида шудааст.

Соли 1994 сазовори унвони фахрии Шоири халқии Тоҷикистон (пас аз маргаш) гардидааст.

Аз соли 1947 узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон буд.

10 июни соли 1979 дар Душанбе аз олам даргузашт.

Хонандагони муҳтарам дар Китобхонаи миллӣ аз Аминҷон Шукуҳӣ ва дар бораи ӯ метавонанд ин асарҳо ва мақолаҳоро бихонанд:

Шукўҳӣ, А. Нафаси гарм. – Душанбе: Нашрдавтоҷик, 1964. – 190 с.
Шукўҳӣ, А. Об аз куҷо меояд: Ҳикояҳо / Барои наврасон. – Душанбе: Ирфон, 1973. – 119 с.
Шукўҳӣ, А. Парии ҷазира: Повест. – Душанбе: Ирфон, 1973. – 216 с.
Шукўҳӣ, А. Чормағз: Рубоӣ ва дубайтиҳо / Муҳаррир К. Киром. – Душанбе: Ирфон, 1973. – 88 с.
Шукўҳӣ, А., Аскар, Ҳ. Печутоби роҳҳо: Романи ҳуҷчатӣ. – Душанбе: Ирфон, 1981. – 254 с.
Шукўҳӣ, А. Салом, модар!; Меҳри модар: Шеърҳо // Дили модар. – Душанбе. – 1984. – С. 24-25.
Шукўҳӣ, А. Кўчабоғи ошиқон: Маҷмўа / Сарсухан аз Ҳакимов. – Душанбе: Ирфон, 1984. – 336 с.
Шукўҳӣ, А. Бибиҷони ман: Шеър // Пионери Тоҷикистон. – 1988. – 6 март.
Шукўҳӣ, А. Акои хаткашон: Ҳикоя // Садои Шарқ. – 1990. – №10. – С. 77-85.
Шукўҳӣ, А. Ҷилва: Порча аз повест // Адабиёт ва санъат. – 1993. – 17 июн.
Шукўҳӣ, А. Сабр кун, эй гули бодом; Ҳаммоми дарахтон; Агар ман: Шеърҳо // Ҷумҳурият. – 1993. – 10-11 июн.
Шукўҳӣ, А. Намунаҳое аз дафтари дубайтиҳои шоир бо унвони «Чормағз»: Дубайтиҳо // Садои Шарқ. – 2013. – №7. – С. 22-26.

Дар бораи Аминҷон Шукўҳӣ:

Аминҷон Шукўҳӣ // Тазкираи адабиёти бачагон. – Душанбе, 1979. – Ҷ. 1. – С. 138-139.
Ҳакимова, М. Дили пок // Тоҷикистони советӣ. – 1979. – 20 май.
Акобиров, Ю. Марди поктинат // Маданияти Тоҷикистон. – 1981. – 6 январ.
Ниёзӣ, Н. Хуршеди ҷаҳонбахш: Шеър бахшида ба Аминҷон Шукўҳӣ // Ҳақиқати Ленинобод. – 1983. – 23 июл.
Ҳоҷибоева, И. Писари ман: Нақли модари шоири шодравон Аминҷон Шукўҳӣ // Адабиёт ва санъат. – 1986. – 20 феврал.
Осимӣ, М. Инсони комил: Ёде аз  Аминҷон Шукўҳӣ // Ҷумҳурият. – 1993. – 7-8 июл.
Орифов, А. Давоми умраш дар шеъри вай аст: Ба ифтихори 80-солагии Аминҷон Шукўҳӣ // Садои мардум. – 2003. – 27 сентябр.
Сайидалӣ, Ҷ. Шукўҳи шеъри Шукўҳӣ: Ба ифтихори ҷашни 80-солагии шоири халқӣ А. Шукўҳӣ // Ҷавонони Тоҷикистон. – 2003. – 3 октябр.
Гулназар «Оварам шеъри Шукўҳиро гувоҳ»: Ёде аз шеърҳои силсилаи машҳури устод // Адабиёт ва санъат. – 2013. – 6 июн.
Ҳисом, М. Ганҷинаи меҳру вафо: Ба ифтихори 90-солагии шоири халқии Тоҷикистон Аминҷон Шукўҳӣ // Омўзгор. – 2013. – 30 август