Бо бачаҳо. Қиссаҳои  хуб  барои бачаҳои  хуб (Аз  “Шоҳнома”-и Фирдавсӣ)

РАФТАНИ  ГЕВ  БА  СЎӢИ  РУСТАМ

Сапедадам буд, ки хабари расидани Гев ба Сиистон ба гўши Рустам расид. Рустам шодмона ба сўйи ў рафт ва Гевро монанди бародараш дар оғўш кашид ва ба гармӣ ҳоли ўро пурсид.

Рустам васоили роҳатию осоиши Гевро фароҳам кард ва суфрае рангин барояш муҳайё намуд. Ў ҳар коре барои хушҳол намудани Гев анҷом дод, аммо боз ҳам ғаме дар умқи чашмони Гев медид.

Саранҷом Рустам лаб ба сухан кушод ва бо меҳрубонӣ гуфт:

– Эӣ дўсти гиромӣ, туро чӣ шудааст? То кунун ин қадар афсурдаву парешон надида будамат. Агар мушкиле дорӣ, бигў. Шояд битавонам кумаки ночизе бикунам ва туро аз ин ранҷ наҷот диҳам.

Гев оҳе кашид ва гуфт:

– Эӣ диловар, иттифоқе муҳимму нохушоянд дар марзи Эрон ба вуқуъ пайвастааст ва ман ҳам барои ҳамин аз сўйи Кайковус маъмур шудам, то ба назди ту биёям. Акнун ин номаи Кайковус аст, бигир ва онро бихон.

Рустам дасте ба риши баландаш кашид ва мутафаккирона ва ботааҷҷуб номаро гирифту онро кушод.

Кайковус дар нома навишта буд: «Эй паҳлавони бузург ва номдори Сиистон! Ту дар диловарӣ беҳамтоӣ ва назири ту дар ҷаҳон нест. Овозаи қудрату ҷавонмардии ту дар дунё печида ва ҳамоварде барои ту ёфт намешавад. Бохабар шудем сипоҳе аз сарзамини Турон ба қасди нобудии Эрон ба роҳ афтода ва пас аз асир шудани Ҳаҷир – паҳлавони тавонои мо, дижи сафедро ба тасарруфи худ даровардаанд. Мегўянд, ки дар сипоҳи Турон паҳлавони ҷавонест кўҳпайкару пилафкан, ки ҳеҷ касро тавони муқобила бо ў нест. Акнун танҳо умеди мо ту ҳастӣ, ба ёрии мо биё ва Эронро наҷот бидеҳ».

Рустам пас аз хондани номаи Кайковус, рў ба Гев кард ва гуфт:

–  Падид омадани паҳлавоне чун Сом дар миёни Турониён дур аз зеҳн аст. Ман аз Таҳмина духтари Шоҳи Самангон писаре дорам, ки албатта ҳанўз он қадар бузург нашуда, ки битавонад сипоҳеро фармондеҳӣ кунад. Бо ин ҳол аҷала ҷоиз нест, он касе ки бо шуҷоати худ шуморо ошуфта кардааст, набояд он қадар ҳам далер бошад, ки дар муқобили ман биистад.

Гев гуфт:

– Ҳоло чӣ мекунӣ, эй диловар Рустам!

Рустам ўро бо хотири осуда ба сўйи истироҳатгоҳ фиристод, сипас бародараш Завораро фаро хонд ва ба ў фармон дод, то сипоҳи азим гирд оварад.

Ду рўз гузашт, рўзи сеюм Гев ба Рустам гуфт, ки подшоҳ аз таърихи мо хашмгин мешавад ва чашм ба роҳ аст. Рустам, ки сипоҳро омода дид, ҳамроҳи Гев аз Сиистон ба сўйи Кайковус ҳаракат кард.

ХАШМИ  КАЙКОВУС

Бо вуруди Рустаму Гев ба дарбор, бузургони эронӣ монанди Баҳрому Тўс ва Гударзу Гургин истиқболи гарме аз онҳо ба амал оварданд. Ковус, ки ба хотири таърихи Рустам бисёр хашмгин буд, бо дидани Гев, аз ҷой бархост ва бо асабоният ўро мавриди сарзаниш қарор дод ва гуфт:

– Магар номаи маро ба Рустам нарасондӣ? Чаро зудтар наомадед? Магар сарнавишти Эронзамин бароятон аҳамият надорад?

Он гоҳ рў ба Рустам карду гуфт:

– Чаро аз фармони ман сарпечӣ кардӣ ва ин қадар бо таъхир омадӣ? Ту чӣ касе ҳастӣ, ки бихоҳӣ дастури манро нодида бигирӣ?

Бузургону номдорони дарбор ботааҷҷуб ва тарс ба якдигар чашм дўхтанд ва ба хотири таҳқире, ки аз сўйи Ковус дар мавриди Рустаму Гев сурат гирифта буд, бисёр андуҳгин шуданд.

Ковус бо хашм дастҳояшро бар тахт фишурд ва гуфт:

– Акнун, агар шамшере дар даст доштам, сар аз тани ҳардуи шумо ҷудо мекардам.

Яке аз бузургони дарбор, ки Тўс ном дошт, барои поён ёфтани моҷаро ба сўйи Рустам, ки дар ниҳояти хашм сукут карда буд, рафт ва хост, ки ўро берун бибарад, ки ногаҳон Рустам ўро бар замин афканд ва қадаме ба пештар гузошт.

Ў рў ба рўйи Ковус истод ва гуфт:

– Эй, ки шоистаи подшоҳӣ нестӣ ва агар ман падарат Кайқубодро аз кўҳҳои Албурз намеовардам ва бар тахт наменишондам, акнун ҳеҷ набудӣ. Эй зишткирдору нопокдил, агар нерўе дар бадан дорӣ, ки мехоҳӣ онро барои куштани мо истифода кунӣ, онро дар ҷиҳати наҷоти сарзаминат харҷ кун ва бираву дар муқобили Суҳроб – паҳлавони бузурги Туронӣ мубориза кун. Ба ёд меоварӣ, ки ман туи нотавонро аз банди девони Мозандарон ва далерони Ҳомоварон наҷот додам. Акнун ин хорию зиллат ҷавоби муҳаббатҳои ман аст. Бидон, ту бидуни ман ҳеҷ нестӣ. Ҳол худ ба дифои аз Эрон бипардоз, маро бо ту коре нест.

Рустам бо нороҳатӣ аз кох берун рафт ва ба сўйи Сиистон ба роҳ афтод. Бузургони дарбор ҳам подшоҳро танҳо гузоштанду рафтанд. Онҳо ба машварат бо ҳам пардохтанд ва ба ин натиҷа расиданд, ки бояд аз Гударз паҳлавони пиру донои эронӣ бихоҳанд, то бо Ковус суҳбат кунад ва касеро барои узрхоҳӣ ба назди Рустам бифиристад. Гударз қабул кард ва ба назди Ковус рафт. Ковус мутафаккирона ба гўшае менигарист. Гударз иҷозаи суҳбат кардан хост ва гуфт:

– Подшоҳо! Ин рафтори шумо бо Рустам дуруст набуд. Дар тамоми ҷаҳон паҳлавоне ба номдории ў нест. Танҳо ба кумаки ў метавонем Эронзаминро наҷот бидиҳем. Беҳтар аст, касе барои дилҷўӣ ба сўйи ў бифиристед. Ковус, ки нишонаҳои пушаймонӣ дар чеҳрааш ошкор буд, хостаи гударзи пирро пазируфт ва ба ў гуфт:

– Бо тамоми бузургону паҳлавонон ба сўйи ў биравед ва ба хотири тундхўии ман аз ў узрхоҳӣ кунед. Умедворам бо омаданаш корҳо сару сомон ёбад.

Гударз бо хушҳолӣ таъзим кард ва аз дарбор берун рафт. Ў бо теъдоде аз бузургону паҳлавонони номдор бошитоб савор бар асбҳояшон ба сўйи Рустам рафтанд. Рустам, ҳангоме ки паҳлавонони дарборро дар атрофаш дид, бар сари онон фарёд кашиду гуфт:

      – Чаро ба ин ҷо омадаед? Аз ман чӣ мехоҳед, ки раҳоям намекунед?

Гударз ба нармӣ гуфт:

– Эй паҳлавони бузург! Ту саромади тамоми ҷавонмардонӣ ва ҳеҷ гоҳ кас аз ту бадӣ надидааст. Ту худ Ковусро намешиносӣ, ки бехирад аст ва аз рўйи нодонӣ сухан бар забон меронад. Эй диловаро! Моро дар ин мавқеият танҳо магузор. Ҷуз ту касе тавони муқобила бо Суҳробро надорад. Наҷоти Эронзамин дар гарави баргаштани туст. Шоҳ пушаймон аст ва ҳамагии моро ба сўйи ту фиристодааст.

Рустам андаке андешид ва сипас гуфт:

– Ман тарсе аз Ковус надорам. Тахти ман зини асбам аст ва тоҷи ман кулоҳхуди ман аст. Мабодо он рўзе, ки ман аз душман битарсам ё пушт ба Эронзамин кунам. Ман ҷонамро барои сарзаминам фидо мекунам ва аз паҳлавони номдори Туронӣ боке надорам. Ғаме, ки қалбамро ба дард овардааст, носипосии Ковус аст.

Бузургон соате бо Рустам гуфтугў карданд ва ҳар тавр буд ўро ба сўйи дарбор бозгардонданд.

Ковус, ҳангоме ки мутаваҷҷеҳи бозгашти Рустам шуд, бо шодмонӣ ба пешвоз рафт ва бо дар оғўш кашидани Рустам аз ў дилҷўӣ кард ва гуфт:

– Эӣ паҳлавони ягона, аз омаданат бисёр хурсандам ва ба хотири рафтори нодурустам аз ту пўзиш мехоҳам. Маро ёрӣ кун ва ин бор ҳам бо пирўзӣ баргард.

Фардои он рўз сипоҳи Эронзамин ба фармондеҳии Рустам роҳии набард бо Турониён шуд.

  Аз китоби “Қиссаҳои хуб барои бачаҳои хуб” (Аз “Гулистон” ва “Мулистон”). Муаллиф Маҳдии Озаряздӣ. Душанбе “Ирфон”, 2024.

Силсилаи китобҳои “Қиссаҳои хуб барои бачаҳои хуб” – ро метавонед дар толори хониши адабиёти кӯдакон ва наврасони Китобхонаи миллӣ бихонед.

Таҳияи Зарина Зиёвуддинова, шуъбаи адабиёти кӯдакон ва наврасон.